سمیه حمیدی - استادیار گروه علوم سیاسی دانشگاه بیرجند
اکرم ناصری - دکترای تاریخ ایران، مدرس دانشگاه بیرجند
بیگم ناصری - کارشناسی ارشد علوم سیاسی دانشگاه بیرجند

پیشرفت های همه جانبه اروپائیان از یکسو و شکست های نظامی ایرانیان از روسیه از سوی دیگر، ایرانیان را به عقب ماندگیشان آگاه نمود. روشنفکران ایران بیسوادی عمومی و ناکارآمدی نظام آموزش سنتی را یکی از علل عقبماندگی کشور خود دانستند. از اینرو توجه آنها معطوف به پیشرفت های غرب به ویژه نظام آموزش مدرن و مدارس آنها شد. تشکیل مدارس بهعنوان یکی از طرح های اصلاحی مورد نظر روشنفکران بود. در همین راستا سعی در اخذ و راه اندازی نظام آموزشی بر اساس الگوی غربی نمودند. امیرکبیر از جمله افرادی است که تحولاتی در نظام آموزشی به وجود آورد و برای اولین بار در تاریخ ایران مدرسه عالی غیردینی به نام دارالفنون را تاسیس نمود که روحانیون و آموزش سنتی در آن نقش نداشتند. تاسیس دارالفنون سرآغاز نهضت علمی جدید و از مهمترین اقدامات علمی در ایران محسوب می شود. این پژوهش با روش توصیفی-تحلیلی و بهره گیری از منابع کتابخانه ای بر آن است تا نشان دهد که مدرسه دارالفنون تا چه اندازه بر توسعه فرهنگ علمی در ایران عصر ناصری تاثیرگذارده است. یافتههای پژوهش نشان میدهد که ایجاد دارالفنون آغازگر ورود نوآوریهای آموزشی بسیاری به نظام آموزش و پرورش ایران بوده است به طوری که پس از آن، مدارس جدیدی در ایران تاسیس گردید که در باسوادشدن مردم و افزایش آگاهی های اجتماعی- سیاسی شان نقش مهمی ایفا کرده اند.

دارالفنون، نظام آموزشی، فرهنگ علمی، قاجار.