سیدرضا صالحی امیری - استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، معاون پژوهشهای فر
زهرا خدایی - دانشجوی دکتری شهرسازی دانشگاه تربیت مدرس، گروه طراحی شهری پژوهشکده فر
زهرا عسگری زاده - کارشناسی ارشد شهرسازی دانشگاه تربیت مدرس

توسعه فیزیکی شتابان و نامتعادل شهرها، پیامدهای نامطلوب اقتصادی، اجتماعی و کالبدی داشته است. یکی از آثار و پیامدهای توسعه فیزیکی ناموزون و نامتعادل شهری، حاشیه نشینی و اسکان غیررسمی میباشد. اصطلاح حاشیه نشینی یا سکونتگاههای حاشیهای بر فرایندی تاریخی دلالت دارد که شکلهایی از تأمین مسکن و اسکان گروههای کم درآمد را از قبیل زاغه یا آلونکنشینی به شکلهای پراکنده یا متمرکز، تصرف عدوانی و سازمان یافته اراضی در قالب جنبشهای اجتماعی خودپو تا جنبه سوداگرانه یافتن این روند به شکل خانهسازی و تفکیک غیر رسمی زمین را در بر میگیرد.هدف اصلی از نگارش این نوشتار پرداختن به مسأله حاشیه نشینی و اسکان غیر رسمی، بررسی روند شکلگیری آن در کلان شهر تهران و شناخت ویژگیها و پیامدهای آن میباشد. این مقاله با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی و با استفاده از متون و اسناد کتابخانهای بر آن است ضمن اشاره به شکلگیری اسکان غیر رسمی و نابهنجار، به ویژگی های سکونتگاههای غیر رسمی و حاشیهنشینی شهری پرداخته و در ادامه اسکان غیر رسمی در کلانشهر تهران و پیامدهای آن را مورد بررسی قرار دهد. بر این اساس پیامدهای حاشیه نشینی بر حسب ماهیت، به سه گونه:اجتماعی - فرهنگی، سیاسی - امنیتی ، فضایی - کالبدی دستهبندی و مورد واکاوی قرار میگیرد.

اسکان غیر رسمی، حاشیهنشینی شهری، علل شکلگیری، کلانشهر تهران