حیدر لطفی - استادیار و رئیس گروه جغرافیا، دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرمسار
شب بو وزیرپور - کارشناس ارشد مدیریت شهری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهر
سیدرضا موسوی - رئیس هیات مدیره و مدیر عامل سازمان عمران قشم

امروزه بالغ بر نیمی از جمعیت جهان در مناطق شهری زندگی میکنند و از آن میان تعداد زیادی در مناطقی ساکنند که خطرات بالقوهای از جمله زلزله، ناپایداری زمین، گسلها، آتش فشان و سیل آنها را تهدید میکند. کلان شهر تهران نیز همانند بسیاری از شهرهای دنیا با توجه به قرار گرفتن بر روی چندین گسل فعال اصلی و فرعی، با پدیده های اقلیمی و زمین شناسی ( سیل و زلزله) مواجه است که فعالیت طبیعی آنها میتواند زندگی شهروندان را تحت تأثیر قرار دهد. همینطور برخورداری تهران از ویژگیهای خاصی از جمله بالا بودن جمعیت، تمرکز اکثر مراکز اداری و اقتصادی و موقعیت ویژه زمین شناسی، این شهر را در زمره مراکز حساسی قرار میدهد که در معرض خطرات ناشی از وقوع رخداد زلزله قرار دارد. نتیجه وقوع سوانح در کلان شهرها، تلفات، خسارات و رکود اقتصادی است. ارتباطات پیچیده در جهان مدرن، حتی در جاهایی که وقوع سوانح خسارات فیزیکی و مصدومی نداشته باشد، اثرات مخرب اقتصادی از خود بر جای می گذارد. این ارتباطات پیچیده بر اهمیت و ضرورت آمادگی در برابر سوانح و مقابله با آنها در کلان شهرهای جهان می افزاید. مدیران و برنامه ریزان شهری باید فرصت ها را مغتنم بدانند تا با ایجاد نهادهای شهری و رویه های مناسب، آسیب پذیری شهرها نسبت به سوانح را کاهش دهند تا بدین ترتیب موجب حفظ جان و مال مردم در سراسر جهان شوند. یکی از ابزارهای آمادگی در برابر وقوع سوانح به ویژه زلزله استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی است. این سیستم با برآورد و پیش بینی نیازها، ایجاد بانک اطلاعاتی از منابع موجود و تأمین کنندگان و همچنین ارزیابی خسارات حاصل از وقوع زلزله، آمادگی بیش از پیش در رویارویی با سوانح به وجود می آورد. در این مقاله سعی شده تا با بررسی قابلیت های سیستم اطلاعات جغرافیایی، رخداد زلزله، فرآیند مدیریت بحران و وضعیت لرزه خیزی تهران، کاربرد سیستم اطلاعات جغرافیایی در مدیریت بحران زلزله در تهران مورد بررسی قرار گیرد.

سیستم اطلاعات جغرافیایی، مدیریت بحران، زلزله، کلان شهرها، تهران