مصطفی مبلی - دانشیار گروه علوم باغبانی، دانشگاه صنعتی اصفهان

از اهداف مهمی که برای تولید محصولات در گلخانه میتوان نام برد، تولید خارج از فصل و یا پیش رس نمودن محصول به منظور تأمین نیاز بازار در سرتاسر سال و استفاده از قیمتهای بالاتر میباشد. از مزیتهای نسبی گلخانه در مقایسه با تولید در فضای آزاد میتوان به صرفه جویی در زمین و آب، ایجاد فرصتهای شغلی و تداوم کار در طول سال، عدم وابستگی تولید به شرایط محیطی و امکان تنظیم زمان برداشت، افزایش تولید در واحد سطح و بهبود کیفیت محصول تولیدی اشاره نمود . در زمینه تولید محصول در برخی موارد عملکرد در گلخانه تا چند برابر افزایش مییابد. برای نمونه در حالیکه میانگین عملکرد محصول گوجه فرنگی در مزارع کشور 35 تن در هکتار میباشد متوسط عملکرد آن در گلخانه 200 تن در هکتار است . تولید اکثر گلهای شاخه بریده مانند ژربرا و رز نیز باید در شرایط کنترل شده گلخانه صورت گیرد وگرنه کمیت و کیفیت گلها خوب نخواهد بود. لذا تولید در گلخانه اهمیت اقتصادی ویژهای داشته و اساساً سودآور میباشد. البته این سودآوری متضمن رعایت نکات زیر میباشد: ( 1)- نکات مربوط به احداث گلخانه، ( 2)- نکات مهم در مراحل تولید و ( 3)- کنترل شرایط محیطی که شامل دما، نور، رطوبت نسبی، تهویه، آبیاری، تغذیه و میزان 2 CO در گلخانه میباشد. در این بین مدیریت صحیح و هوشیارانه در ارتباط با برقراری شرایط محیطی مطلوب گیاه مورد پرورش در گلخانه از اهمیت ویژهای برخوردار است. تا جایی که هر گاه یک یا دو مورد از فاکتورهای فوق از حد مطلوب فاصله بگیرد اثرات نامطلوبی روی محصول گذاشته و نهایتاً خسارت مادی به تولیدکننده وارد میشود. برای نمونه نوسانات دما در گلخانه گوجه فرنگی میتواند موجب ترکهای متحدالمرکز یا شعاعی در میوه گردیده یا در خیار باعث خمیدگی میوهها گردد. در گل میخک نیز نوسانات دما و تغذیه نادرست موجب پاره شدن کاسه گل میگردد. کمبود آب و انتقال کلسیم به گلگاه میوههای فلفل دلمهای و گوجه فرنگی موجب سوختگی گلگاه می شود . در این سخنرانی اهمیت هر یک از فاکتورهای محیطی بر روی رشد و نمو محصولات مهم گلخانهای مطرح و پس از بیان دامنه مطلوب هر یک از آنها، اثرات منفی شرایط نامطلوب روی رشد و نمو گیاه و محصول و بروز ناهنجاریهای فیزیو لوژیکی آن به کمک تصاویر بیان خواهد شد.