هوا حسنوند - دانش آموخته کارشناسی ارشد مهندسی جنگل دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست دانشگاه ملایر
فرهاد قاسمی آقباش - استادیار دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست دانشگاه ملایر
عیسی سلگی
ایمان پژوهان

توسعه سریع تکنولوژی های جدید مشکلات محیطی از جمله آلودگی خاک، آب و هوا را به دنبال دارد. آلوده شدن خاک به وسیله فلزات سنگین ساختار و تنوع زیستی خاک را برهم می زند. این تحقیق با هدف بررسی قابلیت بلوط ایرانی به عنوان شاخص زیستی فلزات سنگین در بزرگراه الشتر- خرم آباد انجام گرفت. در این مطالعه پنج ترانسکت به فاصله 1000 متر از همدیگر و در روی هر ترانسکت در فواصل صفر، 500 و 1000 متری دوطرف جاده قطعات نمونه 10x10 متر پیاده شدند. در داخل قطعات نمونه 30 نمونه خاک به صورت ترکیبی و همچنین به طور تصادفی از درختان در تمامی جهات تاج 30 نمونه برگ جمع آوری شد. برای استخراج فلزات سنگین از نمونه های خاک و نمونه های گیاهی از روش هضم اسیدی استفاده شد. بعد از آماده سازی نمونه ها میزان غلظت فلزات سنگین سرب، مس و روی در خاک و برگ با استفاده از دستگاه جذب اتمی به روش شعله و کوره الکتریکی اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که در حاشیه بزگراه بین عناصر برگ و خاک تحت بلوط ایرانی همبستگی وجود نداشت. اما در فاصله پانصد متری بزرگراه بین روی خاک و برگ و در فاصله هزارمتری نیز بین مس خاک و روی برگ همبستگی مثبت معنی داری در سطح 0/01 وجود داشت. مقادیر مس و سرب در خاک به طور معنی داری کمتر از استاندارد USEPA و حد استاندارد میانگین جهانی بوده در حالی که مقادیر روی در خاک به طور معنی داری بیشتر از حد استاندارد USEPA و کمتر از حد استاندارد میانگین جهانی بود. نتایج شاخص تغلیظ زیستی نشان داد که گونه بلوط ایرانی می تواند فلزات سنگین را در خود تجمع دهد و به عنوان گونه تجمع دهنده عمل نماید. بنابراین با جنگل کاری این گونه می توان مقدار زیادی از آلودگی های موجود، به ویژه فلزات سمی و سنگین را بدون اینکه آسیبی به گیاه وارد شود، جذب و از محیط خارج نمود.

فلزات سنگین، گیاهپالایی، شاخص زیستی، بلوط ایرانی، تجمع دهنده