ملیحه صالحی - دانشجوی کارشناسی ارشد رشته ترویج و آموزش کشاورزی پایدار دانشگاه تربیت مدرس
عنایت عباسی - انشیار گروه ترویج و آموزش کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس
مسعود بیژنی - استادیار گروه ترویج و آموزش کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس

امروزه با افزایش اهمیت نوآوری در فرآیند توسعه و انتقال فناوری های کشاورزی، کارگزاران نهادی تحقیق، آموزشو ترویج کشاورزی تلاش می کنند تا چارچوبی انعطاف پذیر برای مشارکت هر چه بیشتر مخاطبان خویش فراهمآورند. مقاله حاضر در جهت معرفی رهیافت های ترویجی که به نوعی در رابطه با پیوند بین تحقیق و ترویج وکشاورز فعالیت داشته اند و جایگزین شدن این رهیافت ها به مرور زمان با رهیافت های جدیدتر که در نهایت بهرهیافت ترویجی کانون یادگیری و سایت های الگویی منجر شده که در سال های اخیر در کشور در حال فعالیتهستند و مخاطبین اصلی آن جوامع محلی می باشند. با ایجاد الگوهای موفق در شرایط تولیدکنندگان، زمینهتسری و اشاعه آنها فراهم خواهد شد و با یک برنامه ریزی منظم و جامع کلیه توصیه های کاربردی و مناسب کهدر حال حاضر به کار گرفته نمی شوند، در مقطع زمانی معینی به اکثریت بهره برداران انتقال داده خواهد شد. دربحث کانون ها از تجارب کشاورزان نمونه در بخش کشاورزی نیز استفاده می شود. با به کارگیری این رهیافت ها درپیشرفت کشاورزی گام های موثری برداشته شده است.سایت الگویی عبارت است از یک واحد تولیدی متعلق به یک مددکار ترویجی و یا تسهیل گر روستایی و تعدادیواحد متعلق به سایر کشاورزان یک روستا که در آن توصیه های فنی و یافته های تحقیقاتی و طرح های مورد نظربخش کشاورزی با تجمیع منابع و امکانات، اجرا، تعمیم و توسعه می یابد. ایجاد این سایت ها بر مشارکت جوامعمحلی در انتقال دانش فنی و تخصصی استوار است و تلاش می شود تا مطالب فنی و تخصصی از زبان خودکشاورزان به سایرین منتقل شود. در کل کشور 2023 سایت الگویی فعال هستند و هر سایت به عنوان یک واحدتولیدی متعلق به یک مددکار و یا تسهیل گر روستایی می باشد، تعداد واحدهای تابعی در کل کشور 42790 عدداست. مشارکت کشاورزان در توسعه تکنولوژی و رهیافت های ترویجی مشارکتی به عنوان پاسخ به چنین فعالیت-هایی پدید آمده است.

مدرسه در مزرعه کشاورز، تسریع انتقال یافته ها، کانون های یادگیری، سایت های الگویی