علیرضا پویا - استاد،گروه مدیریت، دانشگاه فردوسی مشهد
راضیه میرنژاد - دانشجوی دکتری، گروه مدیریت، دانشگاه فردوسی مشهد
علی سیبویه - دانشجوی دکتری، گروه مدیریت، دانشگاه تربیت مدرس

سازمانها برای تقویت جامع نگری در درون خود نیازمند تفکر سیستمی هستند، زیرا تفکر سیستمی به مدیران کمک می کند تا ساختارها، الگوها و وقایع را در پیوند با یکدیگر مورد بررسی قرار داده و تنها به مشاهده وقایع اکتفا نکنند. امروزه علی رغم اینکه مزایای زیادی برای تفکر سیستمی عنوان شده است اما متاسفانه همچنان در سازمانهای ایرانی مورد استقبال قرار نگرفته و به آن توجه نمی شود. موانع و عواملی سبب می شود سازمان ها از تفکر سیستمی مغفول بمانند. باتوجه به گذشت شش دهه از حیات تفکر سیستمی به عنوان رویکردی نظری- کاربردی جای آن دارد که زمینه بالنده سازی و اعتلای این تفکر اثربخش در اداره جامعه و سازمان موردعنایت بیشتر مدیران و تصمیم سازان قرار گیرد. از این رو این پژوهش با هدف تجزیه و تحلیل موانع تفکر سیستمی در سازمان های ایران با استفاده از تکنیک مدلسازی ساختاری تفسیری به مرحله ی اجرا در آمده است. این روش جزو روشهای تجزیه و تحلیل سیستم ها می باشد که به بررسی تعاملات میان عناصر سیستم می پردازد. در این پژوهش، پس از بررسی جامع ادبیات تحقیق، 64 عامل استخراج شد، سپس عوامل تا حد امکان بوسیله همپوشانی ها با یکدیگر ادغام گردیده و در نهایت موانع شناسایی شده به 7 دسته خلاصه شد. نتایج روش ساختاری تفسیری ISM، این 7 دسته عوامل (موانع کلی) را در سه سطح اهمیت و تاثیرگذاری، تقسیم نمود. عوامل سازمانی، فرهنگی، مالی، آموزشی و شخصیتی در سطح اول تاثیرگذاری قرار گرفتند. عامل ذهنی در سطح دوم و عامل اطلاعاتی در سطح سوم قرار گرفت.

تفکر سیستمی، ISM، موانع، سازمان ها