مریم کریمیان بستانی - استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد زاهدان
عطا اکبری - دانشجو برنامه ریزی شهری دانشگاه آزاد اسلامی زاهدان
حسین زهی - دانشجو برنامه ریزی شهری دانشگاه آزاد اسلامی زاهدان

بعد از جنگ جهانی دوم، از مسائل عمده کشورهای در حال توسعه، رشد سریع و ناهمگون شهرنشینی بود. رشد مهاجرین روستاییان به شهرهایی بود که هنوز توانایی جذب مهاجرین را نداشتند. این جمعیت نیاز به سرپناهی داشتند و از آنجا که در بازار رسمی زمین و مسکن نمیتوانستند نیاز خود را برآورده سازند به بازار غیررسمی زمین و مسکن روی آوردند، تا آنجا که این پدیده امروزه یکی از بزرگترین مشکلات برنامه ریزان شده است که موجب رشد بخش عمده ای از شهرنشینی بر پایه اقتصاد غیررسمی همراه با گسترش سکونتگاه های غیررسمی است .این گویش را غیررسمی شدن شهرنشینی می نامند. تجارب اخیر در این زمینه به برنامه ریزی اجتماع محور در مواجه با سکونتگاه های غیررسمی اهمیت داده اند. در این دیدگاه اساس بر پایه مشارکت ساکنین خصوصا رهبران محلی و ذینفعان در برنامه ریزی و اجرای برنامه ها می باشد. هدف این پژوهش آسیب شناسی اجتماعی، فرهنگی، فیزیکی و کالبدی، اقتصادی، سیاسی و امنیتی مناطق حاشیه نشین و ارایه راه کارهایی برای رفع این آسیب ها با برنامه ریزی اجتماع محور میباشد. نمونه مورد بررسی سکونتگاه های غیر رسمی شهر چابهار می باشد. سوال مطرح شده در این پژوهش این چنین مطرح می شود آسیب های اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی، کالبدی و ... تا چه میزان بر ساختار و کیفیت زندگی تاثیر می گذارد و چگونه می توان از طریق برنامه ریزی اجتماع محور این مشکلات را کاهش داد مقاله طبق روال پژوهش، نخست به بیان نظریه های معتبر در این زمینه پرداخته و سپس در راستای نظریه های گفته شده به سوال اصلی این مقاله با استفاده از روش های آماری و بررسی آسیب مورد بحث، پاسخ داده می شود.

حاشیه نشینی، اسکان غیر رسمی، آسیب شناسی، الگوهای سکونتی، برنامه ریزی اجتماع محور