امیررضا سعیدی
عباس سعیدی گراغانی

در هر جامعه یکی از اهداف تعلیم و تربیت پرورش توانایی های فکری و شناختی دانش آموزان است. به گونه ای که فرد بتواند به طور مستقل درباره مسائل مختلف بیاندیشد و فرایندهای شناختی اش را برای استفاده بهینه و در جهت مطلوب هدایت کرد. لذا هدف مطالعه حاضر مروری بر اثرات روانشناختی و فراشناختی بر موفقیت تحصیلی دانش آموزان بوده است. مطالعه حاضر از نوع مطالعات مروری و توصیفی- تحلیلی می باشد. برای جمع آوری اطلاعات اقدام به جستجو در پایگاه های اطلاعات علمی داخلی و خارجی نموده و از کلمات کلیدی همچون روانشناختی، فراشناختی، آموزش، دانش آموزان، مدارس، انگیزش، عملکرد تحصیلی استفاده گردید. به طور کلی عواملی که بر پیشرفت تحصیلی دانش آموزان تاثیر دارند را می توان به سه دسته تقسیم کرد: الف- عوامل فیزیولوژیکی: این عوامل شامل متغیرهای بدنی و فیزیکی یادگیرنده از جمله سوء تغذیه و سلامت جسمانی می شود، ب- عوامل روانشناختی: این عوامل شامل متغیرهای روانشناختی از جمله هوش، استعداد، خلاقیت خودپنداره، عزت نفس، نگرش نسبت به مسائل آموزشی، انگیزه پیشرفت، مکان کنترل و ویژگی های شخصی دیگر می شود. پ- عوامل محیطی: این عوامل دربرگیرنده متغیرهای بیرونی شامل پایگاه اقتصادی و اجتماعی (درآمد، تحصیلات، محل زندگی متغیرهای مربوط به خانواده) تعداد افراد خانوار، سبک فرزند پروری والدین، ارزش های فرهنگی خانواده و متغیرهای مربوط به محیط مدرسه (شرایط مدرسه، مدیریت مدرسه، نگرش ویژگی های معلمان، فرهنگ و جو سازمانی مدرسه) می شود. آموزش بر اساس راهبردهای فراشناختی و نقش یادگیری آن بطور معناداری در میزان پیشرفت تحصیلی دانش آموزان موثر می باشد. یکی از عوامل مهم تاثیرگذار بر انگیزش تحصیلی دانش آموزان، ویژگی های شخصیتی آنهاست. پنج عامل اصلی شخصیت عبارت انداز: روان نژندی، برونگرایی، انعطافپذیری، سازگاری و وظیفه شناسی.

روانشناختی، فراشناختی، آموزش، دانش آموزان، مدارس، انگیزش، عملکرد تحصیلی