رضا رضالو - عضو هیات علمی و دانشیار گروه باستان شناسی دانشگاه محقق اردبیلی

عصر مفرغ شمال غرب ایران به سه دوره کوتاهتر مفرغ قدیم، میانی و جدید تقسیم شده است که از اواخرهزاره چهارم پ.م آغاز و تا اواسط هزاره دوم پ.م ادامه دارد. در دوره مفرغ جدید در نواحی کوهستانی شمال غرب ایران فرهنگی شکل می گیرد که شکل شاخص آن، استقرار در درون قلعه ها است. بارزترین ویژگی الگوی استقراری دوره مفرغ جدید در شمال غرب ایران، استقرار در درون قلعه هایی است که با مصالح سنگی و به صورت خشکه چین بر بالای برجستگی های بلند طبیعی ساخته شده و از یک یا دو جهت به وسیله عوامل طبیعی مانند پرتگاه ها، پوشش دفاعی داده شده است. قلعه های این دوره را با توجه به کاربرد و میزان اهمیت شان و برخی نشانه های دیگر، می توان در گونه های مختلفی طبقه بندی کرد. در این مدل قلعه هایی مانند قلعه خسرو قلعه های مرکزی بوده و قلعه های اقماری کوچکتر در اطراف آنها قرار گرفته اند. از جمله مشخصه های مادی این قلعه ها علاوه بر وسعت زیاد آنها، قرار داشتن یک گورستان با گورهای چهارچینه خرسنگی در کنار آنها می باشد. قلعه های اقماری وسعت کمی داشته و در کنار آنها گورستان وجود نداشته و در اطراف قلعه های مرکزی با فواصل مشخصی پراکنده شده اند. کاربرد این قلعه ها محافظت از حدود و ثغور قلعه های مرکزی و راههای ارتباطی می باشد.

معماری- قلعه ها- دوره مفرغ جدید- عصر آهن I