علی سجادی - دکترای باستانشناسی و عضو هیئت علمی، پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، استادیار پژوهشکده باستانشناسی
محمدرضا اسدی - کارشناس ارشد مرمت و احیاءبنا ها وبافتهای تاریخی، مدرس

لرستان در قلب زاگرس و در حد فاصل فلات مرکزی و منطقه جنوب غرب ایران، اسرار ناگفته بی شماری را از گذشته این سرزمین در دل خویش نهفته دارد. در این مقاله یکی از آثار گرانسنگ این خطه به نام غار کوگان مورد کنکاش قرار گرفته است. مطالعه ویژگی های تاریخی، طبیعی و معماری صخره ای غار کوگان بر اساس بررسی های میدانی، از اهداف این پژوهش بوده است که در این راستا یافته ها مستند نگاری و داده ها، مورد مطالعه قرار گرفته است.نتایج حاصل نشان می دهد که علاوه بر وجود معماری صخره ای، این اثر دارای سازه های مصنوع بشری نیز می باشد که به دو صورت اجرا شده است، یکی وجود قلعه ای در راس کوه و دیگر اینکه در فضاهای داخلی، پوشش سقف تخت دست کند مجددا با مصالح سنگ لاشه همراه با ملاط گچ، پوشش سقف های منحنی شکل به صورت طاق آهنگ اقدام شده است. انتخاب موقعیت مکانی این غار با اهداف خاصی صورت گرفته است به گونه ای که دسترسی به فضاهای داخلی غار با صعود از دامنه کوهی شیب دار و پر پیچ و خم امکان پذیراست در پایان نحوه کاربری این غار مورد مطالعه قرار گرفته و بر اساس شیوه ساخت و وجود مخازن متعدد آب و دور از دسترس بودن آن به احتمال قریب به یقین متعلق به یک نیایشگاه بوده است. بر اساس مواد فرهنگی به دست آمده، تاریخ اثر دوره های تاریخی متفاوتی را از هزاره اول ق-م تا دوره اسلامی را نشان می دهد.

غار، معماری صخره ای، معماری دستکند، نیایشگاه