زینب خسروی - مربی و دانشجوی دکتری دانشگاه محقق اردبیلی
امیرعباس خلیل پور - دانشجوی کارشناسی دانشگاه محقق اردبیلی

انسان طی زمان با پدیده های مختلف ارتباط برقرار کرده و بر اساس تجربه زیسته برای آنها معنا و مفاهیم مشخصی قائل میشود. انسان با سگ نیز طی زمان تا کنون ارتباط داشته است. بر همین اساس، سوالی که مطرح در این باره مطرح می شود این است که: در چه دورانهایی نقش سگ و به چه شیوه هایی نمایش داده شده است و براساس شواهد باستان شناسی و منابع اساطیری، مواجه و ذهنیت مردم ایران در دوران باستان با این حیوان چگونه بوده است هدف این پژوهش، شناخت اعتقادات، باورها و نوع رفتار مردم باستان با این حیوان از آغاز دوران پارینه سنگی تا دوران پایان ساسانی میباشد. داده های این پژوهش به طور کلی شامل نقش و پیکرک های سگ در دوران پیش از تاریخ و تاریخی و اساطیر و افسانه ها و اطلاعات زبانشناسی است. داده های این مقاله به روش کتابخانهای گردآوری شده، و برای تحلیل داده ها از روش توصیفی تحلیلی بهره برده شده است. نتایج نشان میدهد: سگ به شیوه های مختلف در زندگی مردم ایران نقش ایفا کرده است، از آنجا که مردم باستان برای هر پدیدهای روح قائل می شده اند، براساس تجربهایی که از رفتار سگ بدست میآورد، این موجود هم دارای روح می پنداشتند. سگ علاوه بر پاسبانی از گله و صاحب خود و شکار با جهان ارواح و زندگی پس از مرگ هم مرتبط بوده و نماد زمینی ایزد سروش و نیز تاحدی مقدس بوده که نماد بال را که نشانه تقدس است، بدست آورد و همواره حیوان مورد اعتماد انسان بود، در شواهد باستان شناسی به صورت واقع گرایانه یا سمبلیک به این موضوع اشاره شده؛ هر چند گاهی نیز جنبه سبعیت سگ به نمایش درآمده است.

فرهنگ ایرانی، سگ، پیش از تاریخ، ساسانی، سروش.