مهدی کماسی - استادیار گروه عمران دانشگاه ایت الله بروجردی
بهرنگ بیرانوند - گروه عمران اب و سازه های هیدرولیکی دانشگاه آیت الله بروجردی

زمینه و هدف: با توجه به مواردی همچون تغییر اقلیم گسترده و در نتیجه افزایش خشکسالی، رشد جمعیت انسانی و به تبع آن افزایش تقاضای جهانی برای انرژی و آب، پروژه های بزرگ سدسازی افزایش یافته است. با این وجود بدون تحقیقات جامع، یک پروژه بزرگ مانند سد، اثرات برگشت ناپذیر و پیش‎بینی نشده زیادی را روی محیط زیست خواهد گذاشت. مطالعه حاضر با هدف ارزیابی اثرات زیست محیطی سد ایوشان در دو فاز ساختمانی و بهره‎برداری بر محیط‎های بیولوژیکی، فیزیکی- شیمیایی، اقتصادی- اجتماعی، فرهنگی و استراتژیکی انجام شد. مواد و روش ها: در مطالعه ارزیابی اثرات زیست محیطی سد ایوشان با توجه به توسعه و تکامل و همچنین کاربرد فراوان ماتریس ها در پروژه های عمرانی، از روش ماتریس لئوپولد اصلاح شده و ماتریس ارزیابی اثرات سریع استفاده شد. جهت ارزیابی فعالیت های مرحله ساختمانی و بهره برداری بر روی اجزای محیط زیستی هر یک از گزینه ها، از روش بازدید میدانی و پرسشنامه استفاده شد. یافته ها: بر اساس نتایج، بیشترین اثرات و پیامدهای منفی در فازهای ساختمانی و بهره‎برداری برای هر دو ماتریس لئوپولد اصلاح شده و ماتریس ارزیابی اثرات سریع مربوط به محیط فیزیکی- شیمیایی و بیشترین اثرات مثبت مربوط به محیط اقتصادی- اجتماعی برای هر دو فاز بود. نتیجه گیری: با مقایسه آثار مثبت فراوان ساخت و بهره برداری سد از نظر اقتصادی - اجتماعی نسبت به آثار منفی فیزیکی- شیمیایی، می توان گزینه ساخت سد را گزینه ای مناسب محسوب نمود. همچنین در نتایج هر دو ماتریس تطابق بسیار مناسبی به دست آمد که می تواند صحت نتایج را در ارزیابی زیست محیطی سد ایوشان در دو مرحله ساختمانی و بهره برداری تایید نماید. نوع مقاله: پژوهشی

سد ایوشان, ماتریس لئوپولد, ماتریس ارزیابی اثرات سریع, فاز ساختمانی, فاز بهره‎برداری