نسیم اشرافی - استادیار، گروه هنر و معماری، واحد پردیس، دانشگاه آزاد اسلامی، پردیس، ایران
محمد نقی زاده - استادیار، گروه شهرسازی، دانشکده هنر ومعماری، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

در حرکت  اندیشه به اثر (آفرینش) و بالعکس از اثر به اندیشه (شناخت)، چرخه ای ایجاد می شود که تمدن ظهور می کند. در طول تاریخ ایران، اندیشه دینی – اسطوره ای به عنوان اندیشه کل با راهبری سایر اندیشه ها یعنی اندیشه فلسفی، عرفانی و سیاسی، خلق صورت های یک تمدن را سبب می شده است. پژوهش حاضر سعی بر این دارد با تکیه بر رویکرد تحلیلی- توصیفی دوره ساسانیان، روح زمان دوره را بر اساس کنش بین اندیشه های مذکور مشخص نماید و نقش هر اندیشه را در صورت دهی به معماری نظم گرا و قطب محور مورد تبیین قرار دهد به طوری که روح زمان در جامعه ساسانی را احیاء تفکر ایران شهری و صورت تاریخی آن را بازگشت به هویت ایرانی بیان کرده و آنچه که بیش از هر چیز از اهمیت بالایی در این دوره برخوردار است تقدم اندیشه بر اثر است که منجر به خلق نوآوری معماری گشته است.  

اندیشه دینی, اندیشه فلسفی, اندیشه عرفانی, اندیشه سیاسی, اثر معماری, دوره ساسانیان