هدی کریمی - گروه روانشناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد بین الملل کیش، کیش، ایران
احمد برجعلی - گروه روانشناسی بالینی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران
محمد حاتمی - گروه روانشناسی بالینی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران
حسن احدی - گروه روانشناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد بین الملل کیش، کیش، ایران

این پژوهش با هدف مقایسه اثربخشی معنویت درمانی و آموزش ذهن آگاهی بر تاب آوری و کیفیت زندگی بیماران مبتلا به مولتیپل اسکلروزیس ( MS ) انجام شد. روش پژوهش حاضر نیمه آزمایشی بود. جامعه آماری کلیه بیماران مراجعه کننده به انجمن مولتیپل اسکلروزیس بودند که با روش نمونه گیری در دسترس و به طور تصادفی به سه گروه 20 نفر آزمایش اول، آزمایش دوم و کنترل تقسیم شدند. دو گروه آزمایش 10 جلسه، هفته ای 2 جلسه 30 تا 45 دقیقه ای تحت مداخله قرار گرفتند و گروه کنترل هیچ مداخله ای دریافت نکرد. ابزارهای پژوهش پرسشنامه افسردگی بک ( 1961 )، پروتکل مداخله معنوی توسط ریچادز و برگین ( 2005 )، برنامه درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی (محمدخانی و خانی پور، 1394 ) بود. یافته های حاصل از تحلیل کوواریانس نشان داد که مداخله معنویت درمانی و ذهن آگاهی بر تاب آوری و کیفیت زندگی موثر است. نتایج پژوهش حاکی از آن است که معنویت درمانی تاثیر بیشتری نسبت به ذهن آگاهی بر تاب آوری و کیفیت زندگی دارد.

معنویت؛ ذهن آگاهی؛ تاب آوری؛ کیفیت زندگی؛ مولتیپل اسکلروزیس