سیدجواد ورعی - دانشیار پژوهشگاه حوزه و دانشگاه

اجتهاد و افتا در تاریخ فقه شیعه همواره به صورت فردی انجام می گرفته است. در این مقاله، حجیت و اعتبار اجتهاد و افتای گروهی و جواز تقلید از شورای فقهی موردبحث قرار گرفته است. ازنظر موضوعی، اجتهاد و افتا به عنوان عملیاتی تخصصی موردنظر است که به صورت گروهی انجام می گیرد. بررسی ادله حجیت فتوا و لزوم تقلید از مجتهد به ویژه سیره عقلا به عنوان مهم ترین دلیل، نشان می دهد که ملاک حجیت، هم در اجتهاد و فتوای فردی هست و هم در اجتهاد و فتوای گروهی؛ چنان که دلایل لزوم تقلید از مجتهد، هم اثبات کننده تقلید از فرد است و هم تقلید از شورا. بررسی معیارهای متعدد حجیت سیره عقلا در رجوع جاهل به عالم نیز نشانگر آن است که دستیابی به واقع یا حجت عقلایی مهم ترین معیار شمرده می شود. تحقق این معیار در اجتهاد و فتوای شورایی به مراتب بیش از اجتهاد و فتوای فردی است.

اجتهاد فردی, اجتهاد شورایی, حجیت فتوا, افتای شورایی, رجوع جاهل به عالم