رویا فرشچی - کارشناس مهندسی عمران آب، اداره آب و فاضلاب استان آذربایجان شرقی

خطوط انتقال آب شامل تاسیساتی است که برای انتقال آب از نقطهای به نقطه دیگر نظیر کانالهای رو باز آبیاری، تونل های انتقال آب و بالاخره شاهلوله های آبرسانی و تامین آب شهرها ساخته میشوند. خطوط انتقال آب بسته به نوع آنها دارای سطح مقطع هایی متفاوت هستند. افزایش فشار ناشی از تغییرات شدید و ناگهانی سرعت جریان در لوله ها و مجاری تحت فشار، بنام پدیده ضربه قوچ آبی در شبکه های آبرسانی مشهور است. ضربه قوچ در خطوط لوله جریان تحت فشار و مجاری باز اتفاق میافتد و بر قوانین فشار، تغییرات دبی یا تغییرات سرعت جریان و شرایط زمانی و مکانی حرکت سیال یکی از مهمترین نکات در طراحیها، بررسی و مطالعه عوامل و نحوه ایجاد ضربه قوچ در ایستگاه های پمپاژ است . در برخی از سامانه های هیدرولیکی تحت فشار نظیر خطوط انتقال آب، شبکه های توزیع، لوله های انتقال آب منتهی به توربینها، جریان های ثقلی، و تونلهای آبی پدیده ضربه قوچ با ایجاد امواج سریع، زودگذر و میرا موجب خطرهای گوناگونی میشود. در کلیه سامانه های هیدرولیکی و انتقال سیالات عوامل متعددی وجود دارد که میتواند باعث تغییر سرعت ناگهانی سیال و در نتیجه ایجاد ضربه قوچ شود، ولی در همه این سامانه ها احتمال خسارت به تاسیسات وجود دارد و باید تمهیدات حفاظتی فراهم شود. ضربه قوچ در خطوط لوله جریان تحت فشار اتفاق می افتد و بر قوانین فشار، تغییرات دبی یا سرعت جریان و شرایط مکانی، زمانی حرکت سیال استوار است. گاهی اوقات قدرت تخریبی این امواج فشار به حدی است که نتایج وخیمی به بار میآورد. خرابی و شکسته شدن شیرها، ترکیدن خطوط لوله در سامانه های انتقال و شبکه های توزیع، دریچه های کنترل و تلمبه ها از نمونه های بارز تاثیر این پدیده میباشند.

انتقال آب، لوله، فشار، سرعت، ضربه قوچ.