رضا مهرآفرین - دانشیار گروه باستا نشناسی، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه مازندران
سیدرسول موسوی حاجی - دانشیار گروه باستان شناسی، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه مازندران

سیستان با دارا بودن 22 حوزه جغرافیایی و مساحتی بالغ بر 8500 کیلومترمربع در شرق ایران، یکی از مناطق بسیار مهم ایراندر زمینه آثار باستانی به شمار می رود. چنان که در بررسی های میدانی باستان شناختی این منطقه، حدود 1662 مکان باستانیشناسایی گردید که در این میان حوزه گردی با 664 کیلومترمربع وسعت، حدود 485 محوطه را به خود اختصاص داده که اینرقم بیش از هر یک از دیگر حوزه های باستانی این منطقه است. حوزه گردی در جنوب سیستان و در بخش غیرمسکون و کاملابیابانی آن واقع شده و در حقیقت جزیی از کویر ایران محسوب می گردد. نتیجه بررسی های روشمند میدانی باستان شناختی دراین حوزه نشان داد که از کل محوطه های شناسایی شده، 337 محوطه به عصر مفرغ، 202 محوطه به دوران تاریخی و 97محوطه به دوره اسلامی تعلق دارند. ذکر این نکته نیز ضروری است که برخی از محوطه ها دارای دو یا سه دوره استقراریمختلف مانند پیش از تاریخ، دوران تاریخی و یا اسلامی می باشند. 120 محوطه از مجموع محوطه های این حوزه دارایاستقرارهای همپوشانی پیش از تاریخ و دوره تاریخی، هشت محوطه دارای ادوار س هگانه (پیش از تاریخ، دوره تاریخی و دورهاسلامی) و هفت محوطه دارای همپوشانی پیش از تاریخ و دوره اسلامی می باشند. محوطه های باستانی حوزه گردی شکلیتناوبی دارند. بدین صورت که در پس هر آبادانی، یک دوره خشکی دراز مدت در منطقه روی داده است. هر یک از ادوار آبادانیو خشکی حوزه گردی بسیار طولانی مدت است؛ اما هر چه از گذشته به سمت حال حرکت می کنیم، از طول این ادوار کاستهمی شود. در مجموع این حوزه دارای سه دوره آبادانی و چهار دوره خشکی بوده است.

بررسی باستان شناسی، حوزه گردی، عصر مفرغ، دوران تاریخی، دوره اسلامی، سیستان