فهیمه حاج اسماعیلی - کارشناس ارشد مدیریت دولتی سیستم های اطلاعاتی دانشگاه ولیعصر (عج) رفسنجان
حسین کاظمی - استادیار مدیریت دولتی دانشگاه ولیعصر (عج) رفسنجان

هدف پژوهش حاضر بررسی تاثیر متغیرهای جمعیت شناختی بر سطوح چهارگانه شکاف دیجیتالی مدل ون دایک شامل دسترسی مادی و فیزیکی، دسترسی انگیزشی، سواد و مهارت دیجیتالی و استفاده متداول است. حجم نمونه شامل 600 نفر از شهروندان شهر رفسنجان بود و داده ها به وسیله پرسشنامه محقق ساخته گردآوری شده و با نرم افزار SPSS تجزیه و تحلیل شدند. نتایج حاصل از پژوهش نشان داد که متغیرهای جنسیت و وضعیت تاهل بر دو سطح شکاف دیجیتالی تاثیرگذارند. متغیر جنسیت بر دسترسی مادی و فیزیکی و سواد و مهارت دیجیتالی تاثیرگذار است؛ به طوری که دسترسی مادی و فیزیکی و سواد و مهارت دیجیتالی در مردان بیش از زنان است. وضعیت تاهل نیز بر دسترسی انگیزشی و سواد و مهارت دیجیتالی تاثیرگذار است که طبق آن، دسترسی انگیزشی و سواد و مهارت دیجیتالی در افراد مجرد بیش از افراد متاهل است. سایر متغیرهای جمعیت شناختی شامل سن، میزان تحصیلات، وضعیت شغلی و میزان درآمد بر سطوح چهارگانه شکاف دیجیتالی است. افرادی که در محدوده سنی 20 تا 40 سال قرار دارند دارای دسترسی مادی و انگیزشی، سواد و مهارت دیجیتالی و استفاده متداول بیشتری هستند و با افزایش سن دسترسی ها کاهش و شکاف دیجیتالی افزایش می یابد. درخصوص متغیرهای جمعیت شناختی شغل، تحصیلات و درآمد افرادی که پایگاه اقتصادی و اجتماعی بهتری دارند یعنی تحصیلات بیشتر، درآمد بیشتر و شغل بهتری دارند دارای دسترسی هایبیشتری هستند و در واقع شکاف دیجیتالی با افزایش تحصیلات و درآمد افراد کاهش می یابد. یافته ها دلالت بر آن دارند که شهروندانی که به لحاظ سنی جوان تر هستند، دارای شغل بهتر با درآمد بیشتر و سطح تحصیلات بالاتری نسبت به سایر شهروندان به فناوری های ارتباطی و اطلاعاتی مانند رایانه و اینترنت دسترسی بیشتری دارند و به طور روزمره از این فناوری ها استفاده بیشتری می کنند و در مقابل افراد مسن تر دارای تحصیلات کمتر و درآمد پایین تر دسترسی و استفاده کمتری از فناوری های دارند. در نهایت اینگونه میتوان نتیجه گرفت که متغیرهای جمعیت شناختی در ایجاد و گسترش شکاف دیجیتالی نقش تعیین کننده ای را ایفا می کنند

شکاف دیجیتالی، متغیرهای جمعیت شناختی، فناوری های اطلاعاتی و ارتباطی، اینترنت.