بررسی میزان آلودگی فلزات سنگین کروم، کبالت، نیکل و منگنز و پهنه بندی آنها در آبخوان های شمال و شمال غرب خوی ( زورآباد) توسط نرم افزار GIS

در این پژوهش، از ۴۲ منبع آبی مختلف، از آب­های زیرزمینی شمال و شمال­غرب خوی (زورآباد)، شامل چشمه، قنات، چاه­های کشاورزی و چاه­های مشاهده­ای، نمونه­برداری انجام گرفت. نمونه­ها در محل نمونه­برداری توسط اسید نیتریک تثبیت شدند. پس از تجزیه شیمیایی­ نمونه­ها، نمودارها و نقشه­های هم­آلایش ترسیم و با شاخص­ استانداردهای WHO (World Health Organization) و EPA (Environmental Protection Agency) و استاندارد ملی مقایسه شدند. تنها نمونه برداشت شده از گردنه روستای گردیک دارای مقدار کروم، بالاتر از استانداردهای موجود بود. همچنین نمونه برداشت شده از روستای گلوانس دارای مقدار منگنز بالاتر از استاندارد WHO می­باشد. دیگر نمونه­های برداشت شده، هیچ­گونه مقادیر غیرمجازی از فلزات سنگین را در آب­های زیرزمینی منطقه نشان ندادند. در نمونه­های خاک برداشت شده از منطقه زورآباد همه فلزات مورد نظر دارای مقادیری بالاتر از استانداردهای موجود در خاک بودند. با اندازه­گیری pH نمونه­های گل­اشباع خاک (مقادیری بین ۸/۶ تا ۶/۷) و اندازه­گیری بافت خاک با روش هیدرومتری و هم­چنین پراش اشعه ایکس (XRD) انجام شده روی نمونه­های خاک، مشخص شد که تغییراتpH ، باعث تحرک بسیار ناچیز تا بی­تحرکی فلزات سنگین در خاک شده است. همچنین ذرات رس و اکسیدهای آهن و منگنز موجود در خاک، فلزات را جذب سطحی کرده، از تحرک آنها در محیط می­کاهد. انطباق نقشه تراز آب­زیرزمینی و جهت جریان آب با نقشه زمین­شناسی، نشان می­دهد که منبع تغذیه آب زیرزمینی، سازندهای بخش غربی منطقه (شامل جریان­های بازالتی و پیلولاوا و سنگ­های آهک پلاژیک و آهک اوربیتولین­دار) می­باشند. این سازندها نسبت به توده­های اولترامافیک شرقی دشت زورآباد و رودخانه آق­چای، مقادیر کمتری از فلزات سنگین را دارا می­باشند. هم­چنین بر اساس نقشه قابلیت کاربری اراضی و رده­بندی خاک، نمونه­های خاکی منطقه در تقسیم­بندی فائو، بیش­تر در رده Calcaric Regosols و  Calcic Cambisols قرار می­گیرند. سازندهای آهکی موجود در منطقه می­تواند بیانگر تشکیل این نوع از خاک­ها باشد. چنین سنگ­هایی با قلیایی کردن محیط آبی و خاک، می­توانند باعث رسوب­گذاری فلزات سنگین شوند.