ارائه شاخص های تفکیکی ارزیابی عملکرد برای عوامل سازه ای و بهره برداری شبکه های آبیاری

محدودیت های ارزیابی تفکیکی عملکرد شبکه های آبیاری در تعیین میزان اثربخشی عوامل سازه ای و بهره­برداری، از مشکلات مهم ارزیابی در شبکه ها و ارائه گزینه های بهبود آن به شمار می­آیند.  تحقیقات در زمینه ارزیابی عملکرد شبکه های آبیاری، عوامل سازه ای و بهره برداری را عمدتا به­صورت توام در نظر گرفته و در پاره­ای موارد که سعی در ارائه شاخص ها به صورت تفکیکی کرده اند، شاخص های ارائه­شده قادر به تفکیک تاثیرات دو عامل سازه ای و بهره برداری، به نحو مطلوبی نیستند.  در این تحقیق، شاخص های ارزیابی عملکرد از دیدگاه عملیاتی و توزیع آب به گونه ای تعریف شده اند که قادرند تاثیر مسائل فیزیکی را از مسائل بهره برداری جدا و سهم هر یک از این بخش ها را در عملکرد کل تعیین کنند.  با توجه به اهداف عملیات بهره برداری در کانال های آبیاری و تاثیرات متقابل سازه ای و بهره برداری بر آن، شاخص های ارزیابی برحسب عمق جریان، دبی جریان برنامه ریزی­شده یا مورد توافق، و تغییرات زمانی و مکانی آنها به تفکیک عوامل موثر سازه ای و بهره برداری تدوین شده اند.  با توجه به اهمیت زمان بندی اجرای عملیات بهره برداری و میزان انعطاف پذیری شبکه در پاسخگویی به نیاز مشترکان، شاخص هایی برای این دو مقوله نیز تعریف شده اند.  سپس یک برنامه بهره برداری برای کانال E۱R۱  شبکه دز، با استفاده از شاخص های ارائه­شده با روش شبیه سازی با مدل ریاضی ICSS، ارزیابی شده است.  پس از ارزیابی عملکرد کانال، توسط شاخص های تفکیک­شده سازه ای و بهره برداری، راهکار بهبود نیز شبیه سازی­شده نتایج آن، میزان اثربخشی گزینه اصلاحی را در شاخص های تفکیکی نشان داده است.  نتایج آزمون مورد نظر نشان داد که شاخص کمبود عمق کل کانال، سازه ای و بهره برداری به ترتیب ۷۸، ۹۰، و ۸۶ درصد بوده است.  شاخص کفایت بهره برداری ۹۰ و کفایت سازه ای ۹۴ درصد بوده است که موجب شده شاخص کفایت کل کانال ۹۶ درصد به دست آید.  با اجرای گزینه اصلاحی شاخص های کمبود عمق بهره برداری، سازه ای، و کل به ترتیب حدود ۱۲، ۶، و ۱۸ درصد و شاخص های کفایت بهره برداری، سازه ای، و کل به ترتیب حدود ۹، ۴، و ۱۳ درصد بهبود می­یابند.  نتایج بیانگر آن است که شاخص های پیشنهادی می توانند ابزاری مناسب در ارزیابی تفکیکی عملکرد کانال های آبیاری و تعیین اولویت گزینه های بهبود فیزیکی و بهره برداری در شبکه باشند.