شفیعه روز جزا از دید گاه امام صادق(علیه السلام)

بسم الله الرحمن الرحیم

اول ذی القعده سالروز ولادت باسعادت کریمه اهل بیت حضرت فاطمه معصومه سلام الله علیها و روز دختر مبارک باد

فاطمه معصومه سلام الله علیها یکی از زنان کم نظیر تاریخ است که مرقد مطهرش درکشورایران درشهر قم قرار دارد و سالیانه صدها هزار بلکه میلیون ها زایر دارد وافرادی زیادی ازکشورهای مختلف جهان بارسفربسته برای درک فیوضات ازقبرمطهر کریمه اهل بیت فاطمه معصومه(سلام الله علیها) دراین شهر حضورپیدا می کنند.

همچنین به یمن وجود این بانوی مکرمه ، قم محور تجمع علما ودانشمندان علوم اسلامی قرار داشته و دارد وحوزه های بزرگ علمیه دراین شهرشکل گرفته وهزاران مجتهد وعالمان برجسته ای دینی را درخود پرورش داده است و همچنین قم مرکز نشر وتبلیغ معارف ناب اهل بیت عصمت وطهارت(ع) بوده و هست.

فاطمه معصومه سلام الله علیها چنان ازمقام وشخصیت والا برخوردار است که چندتن ازامامان معصوم علیهم السلام در مورد او سخن گفته اند به گونه ای که حتی قبل ازولادت او بشارت آمدنش را داده و اورا دارای مقام شفاعت معرفی نموده است.

شناخت شخصیت وجایگاه رفیع این بانو ، درزندگی انسان دارای نقش کلیدی است وآشنای با سیره وفضایل آن حضرت ، برای بانوان و زنان جامعه اسلامی و شیعی ضرورت بیشتری پیدا می کند ؛ تا بدانند که دراسلام از نظر انسانیت و پیمودن مسیر تکامل و تقرب به خدا ، کوچکترین تفاوتی بین زن و مردنیست به گونه ای که یک دخترجوان هم می تواند از لحاظ بندگی و تقرب به خدا چنان رشد کند که چهارامام معصوم در بیان عظمت ، شخصیت وپاداش فراوان زیارت قبر او داد سخن سردهند.

ولادت ونسب فاطمه معصومه(س)

برخی منابع تاریخ ولادت فاطمه معصومه سلام الله علیها را دراول ذی القعده سال 173 هجری قمری درمدینه نوشته است (مستدرک سفینه البحار، ج 8 ، ص 257 ). عده ای دیگر به نقل ازکتاب «نزهه الابرارفی نسب اولاد الائمه الاطهار» وکتاب «لواقح الانوار فی طبقات الاخیار» تولد این بانوی مکرمه را در اول ذی القعده سال 183 هجری و وفات ایشان را در دهم ربیع الثانی 201 هجری ذکرنموده اند(عوالم العلوم، ج 21 ، ص 328 ، پاورقی ).

پدربزگوار حضرت معصومه(سلام الله علیها ) امام موسی بن جعفر(علیه السلام) هفتمین حجت خدا برخلق است، کسی که مقام ومنزلت والا وشخصیت کم نظیر او زیاده ازآن است که دروصف بگنجد، چنانکه کمال الدین محمد بن طلحه شافعی در حق او می گوید: او(موسی بن جعفر) امام کبیر القدر وعظیم الشان، کثیر التهجد، مجد دراجتهاد ، مشهوربه عبادات، مواظب برطاعات و مشهوربه کرامات است ، شب را به روز می آورد به سجده وقیام و روز را به آخر می رسانید به تصدق وصیام وبه جهت بسیاری حلم وگذشت او ازجرم تقصیرکنندگان درحقش کاظم خوانده شد... و به سبب کثرت عباداتش به عبد صالح نامیده شد ودرعراق به باب الحوائج الی الله معروف است؛ زیرا هرکه متوسل به آن جناب شده به حاجت خود رسیده است (منتهی الآمال، ص 824 – 825 ).

مادرحضرت معصومه(سلام الله علیها ) نجمه خاتون است ( به معنای ستاره که این ستاره ای درخشان آسمان معنویت و معرفت را در دامن پروریده است) و امام رضا علیه السلام نیز ازاین بانوی مکرمه متولد شده است (دلائل الامامه، ص 309 ). نجمه خاتون یکی از زنهای برجسته تاریخ به شمار می رود ، او درمقام بندگی خدا ، کسب محاسن اخلاقی و تکامل انسانی ، سرآمد زنان عصر خود بود (منتهی الآمال ، ص 903 ) ، چنانکه حمیده مادر موسی بن جعفر علیه السلام که خود یکی از شخصیت های برجسته تاریخ است، درباره نجمه خاتون می گوید: من درزیرکی و محاسن اخلاق ، بهتراز نجمه ندیده ام (همان ). چون حضرت رضا(علیه السلام) از اومتولد شد او را به طاهره مسمی گردانید (همان ، ص904 ). این نام گذاری حاوی نکته ای مهمی است یعنی این خانم ازطهارت وپاکی ای برخوردار است که افراد عادی ازآن مقام برخوردار نیستند. همچنین نجمه خاتون درعبادت و بندگی اهل نافله و ذکر و تهجد بود .

بنابراین فاطمه معصومه سلام الله علیها با داشتن این گونه پدر که حجت خدا و معصوم ، ومادری که مظهر کمالات و محاسن اخلاقی بودند ، بهترین وراثت را دارا می باشد . از نظر تربیت هم تحت تربیت دو امام معصوم قرار داشت ، یکی پدر بزرگوارش امام موسی بن جعفر علیه السلام و دیگر برادرش حضرت رضا علیه السلام ؛ لذا به قله های رفیع تکامل انسانی و قرب الهی نایل آمد ، به گونه ای که چهار امام معصوم در باره ای عظمت او و ثواب زیارتش اظهار نظر کرده اند که در یاد داشتهای بعدی به آنها پرداخته می شود . 

شفیعه روز جزا از منظر امام صادق علیه السلام 

حضرت فاطمه معصومه سلام الله علیها بانوی است که در اثر ایمان و بندگی خدای سبحان و اطاعت و پیروی از حجت های او ، که راهنمایان به سوی سعادت و خوشبختی هستند ، به مقامات بلندی از تکامل انسانی و قرب الهی رسیده است ، به گونه ای که چهار امام معصوم از او تمجید به عمل آورده و از منزلت او نزد خدای سبحان سخن گفته اند . آری چرا چنین نباشد که قرآن می فرماید:« و لله العزه و لرسوله و للمومنین، و بزرگی و ارجمندی (عزت) از آن خدا و پیامبر او و مومنان است »( منافقون/ 8 ).

در اینجا سخنی از امام صادق علیه السلام در باره ای فاطمه معصومه سلام الله علیها را ، ذکر می کنیم ؛ آن حضرت دهها سال پیش ازولادت حضرت معصومه(سلام الله علیها) بلکه قبل از ولادت پدرش امام موسی بن جعفر علیهماالسلام (مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج10 ، ص368 ) ، ازمقام و عظمت کم نظیراین بانو خبر داده وازاین طریق توجه مردم را به شناخت او جلب نموده است.

علامه مجلسی روایتی را در بحار نقل می کند که حضرت امام صادق علیه السلام فرمود:« برای خدای سبحان حرمی است وآن مکه است وازبرای حضرت رسول صلی الله علیه وآله حرمی است وآن مدینه است و از برای حضرت امیرالمومنین علیه السلام حرمی است وآن کوفه است وآگاه باش بدرستی که حرم من وحرم اولاد من در قم است ، آگاه باش بدرستی که قم کوفه صغیره است وهمانا برای بهشت هشت درب است سه درب آنها به سوی قم است ، زنی ازاولاد من درقم وفات می کند و نام او فاطمه دختر موسی [علیه السلام] است ، همه شیعیان من به سبب شفاعت او وارد بهشت می شوند:« و تدخل بشفاعتها شیعتی الجنه باجمعهم »( بحار الانوار ؛ ج 57 ؛ ص228 ).

چنانکه مشاهده می شود این روایت حاوی نکات و مطالب ظریفی است که دو نکته بیش ازهمه قابل دقت است :

اول اینکه: طبق این روایت ، امام صادق علیه السلام قم یعنی حرم کریمه اهل بیت حضرت معصومه(سلام الله علیها) را ، در ردیف مکه ومدینه وکوفه قرار داده و به عنوان حرم خود وحرم فرزندان خود معرفی می کند.

دوم اینکه: فاطمه معصومه(سلام الله علیها) را ، دارای مقام شفاعت ( آن هم درگستره بسیار وسیع ) می داند به گونه که شعاع آن تمام شیعیان آن حضرت را شامل می شود:« و تدخل بشفاعتها شیعتی الجنه باجمعهم ». در حالی که قرآن کریم تصریح می کند که در قیامت کسی دارای مقام شفاعت است که خدای سبحان به او اذن شفاعت بدهد« لا تنفع الشفاعه الا من اذن له الرحمن ، شفاعت در پیشگاه او سودی ندهد مگر از کسی که اجازه شفاعت به او دهد »(طه/ 109 ).

بنابراین ، از این که خدای سبحان اذن شفاعت به فاطمه معصومه سلام الله علیها می دهد ، به خوبی مقام و جایگاه والایی این بانو در نزد خدای سبحان ، آشکار می شود.