دهه کرامت و اصل کرامت در مدرسه داری

حجت الاسلام والمسلمین حیدر همتی، مدرس دانشگاه فرهنگیان و کارشناس معارف اسلامی در گفت وگو با پانا در خصوص دهه کرامت بیان کرد: دهه کرامت فرصتی برای باز اندیشی و باز خوانی یکی از اصول تربیتی اسلام در امر تربیت و مدرسه داری است. در بند ۲۷بیانیه ارزش های سند تحول بنیادین آموزش و پرورش مدرسه به عنوان کانون تعلیم و تربیت رسمی عمومی و محل کسب تجربه های تربیتی است.

همتی ضمن بیان این امر که اصل کرامت نفس  یکی از پایه های مهم در تربیت اسلامی و مورد تاکید در سند تحول بنیادین است. گفت: آگاهی به شرافت و کرامت ذاتی و کسب فضایل اخلاقی لازمه تربیت انسان جامع دینی است و اوج کرامت و ارزش نزد خداوند بر پایه تقوا است.

وی افزود: از آن جایی که قرآن کریم معلم، محتوا، متعلم و ابزار تعلیم را به کرامت وصف کرده است یکی از معیارهای مهم مدرسه تراز نمود کرامت در همه ابعاد مدرسه است.

همتی اظهار کرد: خداوند متعال در مقام علم آموزی به پیامبر (ص) در سوره علق می فرماید معلم شما خدای اکرم است: «اقرا وربک الاکرم» یعنی پروردگار تو  عطایش فوق عطای هر کس دیگر است، چون هر کس دیگر به استحقاق عطا می کند، ولی پروردگار بدون استحقاق عطاء می کند،  الهی که مامور ثبت اعمال و نیز  ابلاغ و ارسال پیام هستند نیز وصف به  کراما کاتبین، شده اند از این رو هر گاه مسلمان کار نیکی انجام داد، ده برابر می نویسد، و هرگاه گناهی انجام داد هفت ساعت صبر می کند، اگر توبه کرد آن گناه را نمی نویسد و اگر توبه نکرد یک گناه به حسابش می نویسد.

همتی با بیان اینکه آموزگار حقیقی  انسان ها پیامبر (ص) با عنوان کریم، یاد شده است: «انه  لقول رسول کریم» گفت: محتوای آموزش سعادت بندگان که در بردارنده برنامه های تربیتی است به عنوان صحف مکرمه یاد شده است « فی صحف مکرمه، انه لقرآن کریم.» متربی و متعلم نیز که موضوع برای تربیت انسان است به صفت کرامت ستوده شده است: « ولقد کرمنا بنی آدم »، انسان با تکیه به کرامت نفس خویشتن را از تن دادن به پستی ها برتر می شمارد در امر ارزش یابی و اعطا پاداش با صفت کریم همراه است. یعنی پاداش چند برابری در مقام عمل است «و اجر کریم»

وی همچنین با بیان این موضوع که اولین برخورد والدین با فرزند در همه ادوار تربیتی، موجب احساس کرامت در نفس فرزند می شود و بی رغبتی به گناه را در وجود او نهادینه می کند عنوان کرد: کار همه ارکان مدرسه از جمله فضای فیزیکی، مدیر، مستخدم، معلم این است که بانحوه برخورد، گفتار و رفتار، کرامت و شرافت دانش آموز را حفظ کرده و او را نسبت به کرامت مندی خود هشیار کنند؛ چرا که همه دانش آموزان به صورت فطری تکریم پذیر و تحقیرگریز هستند. انسان چون قدر و منزلت خود را نمی شناسد خود را به بهای اندک می فروشد و از خداوند کریم توبیح «ویل للمطففین» دریافت می کند و به این جهت دچار خسران و زیان می شود «ان الانسان لفی خسر».

همتی در ادامه گفت: پیامبر گرامی اسلام دست کارگر را بوسید تا کارگر به کرامت و ارزش وجودی خود آگاه شود. در سیره امام رضا علیه السلام برخورد کریمانه این گونه تجلی یافته است. حضرت سفره ای را برای خودشان پهن می کردند غلامان خود را هم بر سر سفره می نشاندند و در جواب اعتراض برخی همراهان فرمودند: خداوند یکی و مادر و پدر یکی و مکافات با اعمال هر کسی است. در کتاب عیون الاخبار رضا، آمده است که امام رضا (ع) هیچ گاه حتی به کلمه ای قلب کسی را نرنجاند، کلام کسی را قطع نمی کرد تا فرد به طور کامل حرف خود را بزند. هیچ گاه پای خود را جلوی کسی دراز نمی کرد و اگر در برابر فردی نشسته بود اگر او تکیه نمی داد امام نیز تکیه نمی داد. در موقع خنده قهقهه نمی زدند. وقتی سفره پهن می کردند تمام افراد حتی دربان نیز باید با حضرت بر سر یک سفره غذا می خوردند. اینها همه رفتارهای کریمانه است و حضرت از آن جهت که همه آنها انسان بودند آنها را اکرام می کردند.

وی در انتها عنوان کرد: لازمه تربیت انسان کرامت مند جریان و سریان کرامت در تمام ابعاد و مولفه های آموزش و تربیت از جمله در ثبت نام، محتوای کتاب، روش تدریس، تکلیف، تشویق و تنبیه، ارزش یابی، محیط فیزیکی کلاس است؛ بسیاری از آسیب های اجتماعی معلول و بر آیند از بین رفتن کرامت انسانی در محیط های آموزشی و تربیتی است.