مطالعه الگوهای جوی حاکم بر وقوع توفان های گردوخاک شدید در فصول گرم و سرد شرق ایران

گردوخاک یکی از معضلات مناطق خشک و نیمه خشک جهان از جمله شرق و جنوب شرق ایران است که به فراوانی رخ می دهد. در این مطالعه به منظور تحلیل ترکیبی پدید گرد و خاک و تهیه نقشه های مورد نیاز در شرق جنوب شرق کشور از داده های باز تحلیل ECMWF (ERA5) استفاده شده است. برای ترسیم نقشه های مورد نظر 45 مورد توفان گرد و خاک شدید در دوره گرم و 45 مورد در دوره سرد سال از 2000 تا 2018 انتخاب شده اند. نتایج تحلیل همدیدی نشان می دهد که دردوره گرم سال با استقرار پرفشار قوی در عرض های بالاتر حوالی دریای خزر و ترکمنستان و حاکمیت کم فشار حرارتی بر روی هند و پاکستان، موجب نفوذ هوای سرد از بالا و ایجاد گرادیان شدید دمایی و فشاری و درنتیجه وزش بادهای شدید می شوند. در دوره سرد سال نفوذ زباله های پرفشار سیبری به شمال ایران و استقرار کم فشار در شرق کشور موجب ایجادگرادیان فشاری مناسب رای تشدید وزش باد در نیمه شرقی کشور شده است. نحوه قرارگیری موقعیت محور جت جنب حاره ای و همچنین وجود جت تراز پایین نقش بسیار مهمی در تولید گرد و خاک دراین ناحیه ایفا می کنند.