تاملی بر اعمال روش شناسی حکمی اجتهادی در مطالعات امنیتی

مهم‎ترین چالش تولید علم بومی اسلامی برای پاسخ به نیازها و چالش های پیش روی جامعه اسلامی در حوزه های مختلف از جمله مطالعات امنیتی به‎عنوان یک دانش نوین، برخوداری از روش شناسی بومی است تا بتوان با تکیه بر آن، ضمن مراجعه به منابع دست اول و تجربیات گذشته، پاسخ قابل قبولی برای نیازها و چالش‎ها عرضه نمود. روش شناسی حکمی اجتهادی یکی از الگوهای علمی در مطالعات علوم انسانی اجتماعی برای تبیین و توصیف روشمند گفتمان و رفتار جامعه مطلوب از یک‎سو و تبیین و توصیف انسان یا پدیده‎های اجتماعی تحقق یافته (موجود) از سوی دیگر است. این روش شناسی بر سه ساحت اجتهادی نوع اول، دوم و سوم متکی است و به‎طور همزمان از روش استدلالی اجتهادی در کنار روش تجربی تفسیری استفاده می کند. از منظر صاحب این قلم، روش شناسی حکمی اجتهادی دارای ماهیت بومی اسلامی و نگرش راهبردی (کلان‎نگر، جامعه‎نگر و آینده‎نگر) و یک الگوی قابل استفاده در مطالعات انسانی و پدیده‎های اجتماعی مانند مطالعات امنیتی به‎عنوان دانش نوین و کمال نیافته ولی مورد نیاز جامعه اسلامی است. پژوهشگر برای ترسیم گفتمان امنیتی مطلوب (گفتمان امنیتی اسلامی مورد مطالعه)، در گام اول ضرورتا از طریق مراجعه روشمند به منابع دست اول و معتبر، ساخت این گفتمان را استخراج می‎نماید. در گام دوم با استفاده از تکنیک های مرسوم پیمایشی (کیفی و کمی) دستاوردهای تحقق یافته زندگی اجتماعی و پدیده های مترتب برآن (مانند گفتمان امنیتی عرفی گرا) آن را استخراج، تبیین و توصیف نموده و در ادامه به تحلیل شکاف وضع موجود تا وضع مطلوب می پردازد.