جایگاه آبخیزداری در قوانین برنامه های توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران

برنامه های توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران، به مجموعه برنامه های میان مدلتی گفته می شود که به صورت پنج ساله و توسط دولت وقت تنظیم می شود و به تصویب مجلس شورای اسلامی می رسد. بررسی میزان توجه برنامه های پنج ساله توسعه کشور به آبخیزداری و درک درست از آن متضمن ترکیباجرایی سیاست های دولتی بالا به پایین Top -Down و فرایندهای مشارکت مردمی پایین به بالا Bottom-Up می باشد. سازگاری با محیط زیست، قابلیت دوام از لحاظ اقتصادی، تناسب از لحاظ فردی و اجتماعی و فرهنگی و همچنین جامع نگری از شاخص های چارچوب یک برنامه توسعه ای است اگر برنامه های توسعه ای فقط جنبه هایاقتصادی و اجتماعی را در نظر گیرد، پروژه های آن برنامه قابل دوام Bearable است اگر برنامه فقط جنبه های محیط زیستی و اجتماعی را در نظر گیرد، پروژه های آن برنامه عدالت محور Equitable است اگر برنامه فقط جنبه های اقتصادی و محیط زیستی را در نظر گیرد، پروژه های آن برنامه زیست پذیر Viable است اما برنامه توسعه ای در صورتی پایدار Sustainable است که همه سه مولفه اصول توسعه پایدار یعنی قابلیت دوام، عدالت محوری و زیست پذیری را در نظر بگیرد. نگاه کلی به برنامه های توسط کشور از منظر آبخیزداری به عنوان بستری برای توسعه پایدار حوزه های آبخیز نشان می دهد که در تدوین و تنظم این برنامه ها اصول و مولفه های توسعه پایدار چندان مورد توجه قرار نگرفته است تعداد بین اهداف اقتصادی و زیست محیطی و توجه به تمام فعل و انفعال های حوزه آبخیز که معیار مهمی برای درک درست از آبخیزداری و جایگاه آن در توسعه است که در برنامه های توسعه ای کشور مورد توجه قرار نگرفته است اگرچه به نظر می رسد پیشرفت نسبتا خوبی در زمینه دانش علمی آبخیزداری در کشور صورت گرفته است، اما برنامه ریزان کشور هنوز به آبخیزداری و مدیریت جامع حوزه های آبخیز به عنوان مبنایی دقیق برای ایجاد چارچوبی جامع و کلنگر به منظور توسعه پایدار و حفظ سلامت و رفاه جامعه معتقد نیستند تا برنامه سوم توسعه به آبخیزداری صرفا به عنوان یک فعالیت و ادقام حفاظت آب و خاک همتراز با سایر اقدامات پرداخته شده است اما از برنامه چهارم توسعه، آبخیزداری و مدیریت جامع حوزه های آبخیز به عنوان یک رهیافت راهبردی راهگشا مورد توجه قرار گرفته است، اگرچه این موضوع تاکنون قابلیت اجرایی پیدا نکردهاست