بررسی سازگاری تعدادی از ارقام زیتون یونانی در منطقه طارم

چکیده سابقه و هدف: زیتون یکی از مهم ترین محصولات درختی در استان زنجان بوده و در حال حاضر، شهرستان طارم بیشترین سطح زیر کشت زیتون کشور را به خود اختصاص داده است. یکی از مهمترین عوامل توسعه کشت محصولات باغی در هر منطقه، انتخاب ارقام سازگار می باشد. از این رو می توان با بررسی تنوع موجود در بین ارقام مختلف زیتون، ارقامی با عملکرد بالا، خصوصیات مطلوب و سازگار به شرایط آب و هوایی هر منطقه انتخاب کرد. این مطالعه به منظور بررسی سازگاری شش رقم زیتون یونانی و انتخاب ارقام سازگار با منطقه طارم انجام گردید. مواد و روش ها: این مطالعه از سال 1392 تا 1394 در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار و شش رقم در ایستگاه تحقیقات زیتون طارم به اجرا درآمد. ارقام مورد آزمایش شامل آمفی سیس، هالکیدیکی، مگارون، تیاکی، آگروماناکی و پاترینی بود. صفات رویشی و زایشی از قبیل ارتفاع درخت، عرض تاج درخت، سطح مقطع تنه، تعداد گل آذین در شاخه، تعداد گل در گل آذین، درصد گل های کامل، درصد تشکیل میوه و صفات میوه از قبیل وزن میوه، وزن هسته و نسبت گوشت به هسته برای 30 میوه در هر درخت، عملکرد میوه در هر درخت و درصد روغن اندازه گیری شد. روغن میوه با استفاده از دستگاه سوکسله و حلال دی اتیل اتر استخراج و مقدار روغن در ماده خشک و ماده تر میوه تعیین گردید. داده ها با نرم افزار آماری SAS مورد آنالیز قرار گرفت. یافته ها: نتایج نشان داد که بین ارقام از نظر همه صفات رویشی و زایشی اندازه گیری شده اختلاف معنی داری وجود داشت. به طوری که ارقام تیاکی و هالکیدیکی بیشترین ارتفاع و عرض تاج را داشتند در حالی که که رقم مگارون دارای کم ترین ارتفاع و رشد قطری تاج درخت بود. از نظر تعداد گل آذین در شاخه، ارقام پاترینی و مگارون برتر از سایر ارقام بودند. درصد تشکیل میوه بر اساس نوع رقم متفاوت بود و اختلاف معنی داری بین ارقام مشاهده گردید. رقم تیاکی با 88/1 درصد بیش ترین و رقم هالکیدیکی با 52/0، کم ترین درصد تشکیل میوه را داشتند. وزن تر میوه از 71/1 در رقم تیاکی تا 38/8 گرم در رقم هالکیدیکی متغیر بود. بیش ترین عملکرد میوه در رقم هالکیدیکی به دست آمد درحالی که رقم آگروماناکی دارای کمترین عملکرد بود. بیشترین کارآیی عملکرد مربوط به رقم مگارون بود. ارقام تیاکی و آمفی سیس به ترتیب با 17/53 و 05/53 درصد، بیشتر مقدار روغن در ماده خشک میوه را داشتند. نتیجه گیری: با توجه به نتایج به دست آمده می توان رقم هالکیدیکی و مگارون را به دلیل عملکرد بالاتر، میوه درشت تر و درصد روغن مناسب، به عنوان یک رقم دو منظوره برای باغ های تجاری طارم و مناطق با شرایط آب و هوایی مشابه، پیشنهاد کرد. همچنین با توجه به قدرت رشد متوسط و کارایی عملکرد بالا، رقم مگارون برای سیستم های کشت متراکم مناسب است.