تحلیل جامعه شناختی فرهنگ سلبریتی در ورزش

در چند دهه اخیر، مفهوم سلبریتی((Celebrity به ویژه سلبریتی ورزشی، توجه بسیاری از جامعه شناسان و متخصصان علوم انسانی مختلف را به خود جلب کرده است. سلبریتی یا سوپراستار به شخصی اطلاق میشود که معمولا0 در حوزه موسیقی، ورزش، رسانه، سیاست، ادبیات، مذهب و غیره دارای شهرت و محبوبیت است. هدف از تحقیق مروری حاضر، تحلیل پدیده فرهنگ سلبریتی در عرصه ورزش و تبیین فرایندهای این پدیده اجتماعی بر اساس نظریه ها و مدل های علوم اجتماعی است . از نظر هارتلی (2002) سلبریتی ها بیشتر در جوامعی به وجود می آیند که کسب هویت در آن جامعه یک مسئله مهم اجتماعی- فرهنگی و سیاسی است. یکی از مهم ترین عرصه های اجتماعی برای ظهور و رشد سلبریتی ها نیز ورزش می باشد. ورزش امروزی و مدرن، شکل دهنده و گسترش دهنده شکل جدیدی از فرهنگ ورزشی به نام فرهنگ سلبریتی های ورزشی است و شواهد نشان می دهد فرهنگ سلبریتی به عنوان یک گردش فرهنگی در جوامع غربی و همچنین در ایران به سرعت در حال گسترش است. از این رو، ورزشکاران، استعداد تبدیل شدن به یک سوپرمدل را دارند؛ چون آنها می توانند بی همتا، زیبا، کاریزماتیک و جذاب به نظر برسند و دارای صفاتی باشند که ماکس وبر از آن به عنوان منبع بالقوه قدرت بر دیگران نام برده است. سلبریتی های ورزشی، تنها از آن جهت اهمیت ندارند که در دل فرهنگ عمومی توسط تعداد زیادی از مردم شناخته میشوند، بلکه اقدامات آنها اثرات اجتماعی و فرهنگی قابل توجهی بر مردم بجای می گذارد. در واقع آنها نقش فرهنگی در نظام معنایی جوامع امروز بازی می کنند. در متون علمی کلاسیک، جامعه شناسانی نظیر وبر تا کلاپ و مایلز به نظریه پردازی حول موضوع سلبریتی ها توجه شده و در حال حاضر به صورت الگویی در حال توسعه مطرح است. به طور کلی، دو رویکرد غالب، فرهنگ سلبریتی از دیدگاه آسیب شناسانه و دیگری فرهنگ سلبریتی به عنوان مفهوم کالایی نظام سرمایه داری می باشد. ضمنا در مدل چند گانه و یا فرامد (دو بخشی) با عنوان سلبریتزه شدن، مجموعه عوامل و همچنین فرایندهای اساسی شکل گیری فرهنگ سلبریتی را به طور جامع بررسی کرده است که می تواند در زمینه تبیین فرهنگ سلبریتی ورزشی نیز کاربردی باشد. به طور کلی، براساس نظر محققان، سلبریتی ورزشی دارای ماهیت متفاوت با سایر عرصه ها نظیر هنر و غیره است و همچنین وجود مفاهیم مهمی نظیر فرهنگ بدن، هویت ورزشی، اقدامات بازاریابی ورزشی، رسانه ای شدن و روند رو به رشد صنعتی شدن ورزش در جهان امروز می توانند عوامل بسیار مهمی در زمینه ایجاد و گسترش فرهنگ سلبریتی در ورزش باشند که بسیاری از این مفاهیم به طور جامع، بر اساس ابعاد مدل دریسنس در این مقاله، قابل تفسیر هستند.