تعلیم و تربیت از نگاه قرآن کریم

نیاز و ضرورت آراستگی انسان به دو آرایه تعلیم و تربیت ، در هیچ فرهنگ و برهه تاریخی و قلمرو جغرافیایی، انکار و نادیده انگاشتن را برنتافته و نمیتابد. تحقق گوهر آدمی منوط به تعلیم و تربیت است که از مقاصد وجودی انسان و امری ضروری برای حیات جامعه میباشد که درجه رشد و تحول هر جامعه را نشان میدهد. قرآن کریم نیز از اشاره به این دو مهم و تاکید بر اهمیت آن باز نمانده است و برای بیان واقعیتی به نام اموزش و نیز واقعیت دیگری به نام تربیت دو عنوان و واژه مستقل برگزیده و به کار بسته است، چرا که از دانش طلبی و دانش آموزی، همواره با واژه تعلیم، تعلم و مشتقات آن و از تربیت کردن گاه با واژه رب و گاه با واژه تزکیه و سایر مشتقات آن یاد کرده است. قرآن کریم تعلیم و تربیت را وظیفه ی رسالت پیامبران میداند و میفرماید: خداوند بر مومنان منت نهاد هنگامی که در میان آنها پیامبری از خود ایشان برانگیخت که آیات او را بر آنها میخواند و آنها را پاک میکند و کتاب و حکمت می آموزد. تعلیم و تربیت همسو و همراه هم هستند و جزو اهداف عالی پیامبران محسوب میشوند اما به مراتبی تربیت تقدم رتبی بر تعلیم دارد. در این نوشتار، به روش کتابخانه ای و با توجه به ایات قران کریم روش هایی مناسب برای تعلیم و تربیت استخراج شده است؛ به عنوان مثال با توجه به آیه ی 111 سوره ی بقره ( قل هاتوا برهانکم) استدلال نمونه ای از روش های تربیتی است. هدف از این همه تاکید بر تعلیم و تربیت رسیدن به مقام انسانیت است. همانطور که امام خمینی (ره) میفرمایند: علم و تهذیب نفس است که انسان را به مقام انسانیت میرساند. و خداوند نیز با آیه ی 269 سوره ی بقره اهمیت آن را بر همگان روشن میسازد: خداوند بر هر کس که بخواهد حکمت میدهد، و کسی که به او حکمت داده شد، خیر فراوانی به او عطا شده است.