مطالعه عوامل ریسک و فاکتورهای موثر بر محاسبه حق بیمه در رشته بیمه های باربری

بیمه های باربری در توسعه صنعت حمل و نقل و به تبع آن در تجارت جهانی نقش اساسی دارند. با توجه به آن که در حمل و نقل بین المللی امکان خرید بیمه از بیمه گران خارجی وجود دارد اهمیت تعیین نرخ های عادلانه در بیمه های باربری، علاوه بر الزامات مشتری مداری، جهت حفظ بازار در رقابت با بیمه گران خارجی الزامی می باشد. در این راستا شناسایی صحیح ریسک های موجود در این شاخه از صنعت بیمه و فاکتورهای موثر بر محاسبه حق بیمه، ضروری است.

 نامناسب بودن بسته بندی کالاها، نامناسب بودن وسیله نقلیه حمل کننده کالا، استاندارد نبودن مسیرهای حمل کالا، نامناسب بودن وضعیت آب و هوایی و خطاهای انسانی در جابه جایی کالاها، نقش بسزایی در افزایش احتمال وارد شدن خسارت به محموله دارند. با توجه به تجارت جهانی، صنعت بیمه با دریافت حق بیمه متناسب با ریسک تهدید کننده در حین جابه جایی می تواند نقش مهمی در جلوگیری از بروز خسارت و جبران خسارت در صورت وقوع حادثه داشته باشد، نقشی که به نظر می رسد در ایران به اندازه کافی به آن توجه نشده است.

این پژوهش با استفاده از اطلاعات تجربی شرکت ها بیمه، و ادبیات موضوع و کلوزهای  A , B , C , Total loss  بیمه گران لندن، ریسک هایی که محموله هایی که به صورت زمینی , هوایی و دریایی جابه جا می شوند را تهدید می کنند، شناسایی کرده است. ریسک های موجود به خطرهای مرتبط با وسیله حمل، خطرهای مرتبط با بار، خطرهای مرتبط با عوامل انسانی و سایر عوامل تقسیم بندی می شوند . با توجه به ماهیت بین المللی بیمه های باربری، ریسک های شناسایی شده در این بخش در ایران و جهان تقریبا مشابه هستند. مجموعه چند ریسک مرتبط سبب شکل گیری یک فاکتور موثر بر حق بیمه می شود که بیمه گران برای تعیین حق بیمه معمولا فاکتورهای مذکور را در فرم پیشنهاد بیمه گذار مورد سوال قرار می دهند. یک فاکتور و متغیر سوال شده در فرم پیشنهاد می تواند، تعیین کننده ریسک های متعددی باشد. پس از شناسایی ریسک های بیمه باربری، با استفاده از آیین نامه ها و مقررات داخلی، فرم های پیشنهاد ارایه شده توسط شرکت های بیمه داخلی، فاکتورهای تعیین کننده حق بیمه باربری در ایران شناسایی شدند. این فاکتورها عبارتند از، نوع و خصوصیات محموله، نوع بسته بندی، طریقه حمل (هوایی، زمینی، دریایی) مشخصات وسیله حمل، دفعات حمل، انتقال کالا از یک وسیله حمل به وسیله حمل دیگر، مبدا و مقصد، مسافت و مسیر حمل، قلمرو جغرافیایی، نوع و دامنه پوشش، دوره اعتبار بیمه نامه، نحوه پرداخت حق بیمه، عوامل غیر قابل پیش بینی از جمله تغییر مسیر و خطرات اضافی.

پس از شناسایی فاکتورهای تعیین کننده حق بیمه در ایران, فاکتورهای تعیین کننده حق بیمه کشورهای امریکا، سوییس، چین، ژاپن، هند، استرالیا، سنگاپور، مالدیو و انگلستان شناسایی گردید.  این فاکتورها تا حدود بسیار زیادی با فاکتورهای تعیین کننده حق بیمه در ایران شباهت داشتند و بجز چند عامل مانند  سابقه خسارتی بیمه گذار، نام شرکت حمل کننده و مشخصات شرکت مذکور که در فرایند نرخ گذاری در ایران نادیده گرفته شده است، سایر عوامل تعیین کننده حق بیمه در ایران و کشورهای مورد مطالعه مشابه می باشد. این عوامل در 9 کشور مزبور بر اساس فرم های پیشنهاد مورد استفاده شرکت های بیمه ، کلوزهای  A,B,C, Total loss   انستیتو بیمه گران لندن و ادبیات موجود شناسایی شدند.

بیمه های باربری در توسعه صنعت حمل و نقل و به تبع آن در تجارت جهانی نقش اساسی دارند. با توجه به آن که در حمل و نقل بین المللی امکان خرید بیمه از بیمه گران خارجی وجود دارد اهمیت تعیین نرخ های عادلانه در بیمه های باربری، علاوه بر الزامات مشتری مداری، جهت حفظ بازار در رقابت با بیمه گران خارجی الزامی می باشد. در این راستا شناسایی صحیح ریسک های موجود در این شاخه از صنعت بیمه و فاکتورهای موثر بر محاسبه حق بیمه، ضروری است.

 نامناسب بودن بسته بندی کالاها، نامناسب بودن وسیله نقلیه حمل کننده کالا، استاندارد نبودن مسیرهای حمل کالا، نامناسب بودن وضعیت آب و هوایی و خطاهای انسانی در جابه جایی کالاها، نقش بسزایی در افزایش احتمال وارد شدن خسارت به محموله دارند. با توجه به تجارت جهانی، صنعت بیمه با دریافت حق بیمه متناسب با ریسک تهدید کننده در حین جابه جایی می تواند نقش مهمی در جلوگیری از بروز خسارت و جبران خسارت در صورت وقوع حادثه داشته باشد، نقشی که به نظر می رسد در ایران به اندازه کافی به آن توجه نشده است.

این پژوهش با استفاده از اطلاعات تجربی شرکت ها بیمه، و ادبیات موضوع و کلوزهای  A , B , C , Total loss  بیمه گران لندن، ریسک هایی که محموله هایی که به صورت زمینی , هوایی و دریایی جابه جا می شوند را تهدید می کنند، شناسایی کرده است. ریسک های موجود به خطرهای مرتبط با وسیله حمل، خطرهای مرتبط با بار، خطرهای مرتبط با عوامل انسانی و سایر عوامل تقسیم بندی می شوند . با توجه به ماهیت بین المللی بیمه های باربری، ریسک های شناسایی شده در این بخش در ایران و جهان تقریبا مشابه هستند. مجموعه چند ریسک مرتبط سبب شکل گیری یک فاکتور موثر بر حق بیمه می شود که بیمه گران برای تعیین حق بیمه معمولا فاکتورهای مذکور را در فرم پیشنهاد بیمه گذار مورد سوال قرار می دهند. یک فاکتور و متغیر سوال شده در فرم پیشنهاد می تواند، تعیین کننده ریسک های متعددی باشد. پس از شناسایی ریسک های بیمه باربری، با استفاده از آیین نامه ها و مقررات داخلی، فرم های پیشنهاد ارایه شده توسط شرکت های بیمه داخلی، فاکتورهای تعیین کننده حق بیمه باربری در ایران شناسایی شدند. این فاکتورها عبارتند از، نوع و خصوصیات محموله، نوع بسته بندی، طریقه حمل (هوایی، زمینی، دریایی) مشخصات وسیله حمل، دفعات حمل، انتقال کالا از یک وسیله حمل به وسیله حمل دیگر، مبدا و مقصد، مسافت و مسیر حمل، قلمرو جغرافیایی، نوع و دامنه پوشش، دوره اعتبار بیمه نامه، نحوه پرداخت حق بیمه، عوامل غیر قابل پیش بینی از جمله تغییر مسیر و خطرات اضافی.

پس از شناسایی فاکتورهای تعیین کننده حق بیمه در ایران, فاکتورهای تعیین کننده حق بیمه کشورهای امریکا، سوییس، چین، ژاپن، هند، استرالیا، سنگاپور، مالدیو و انگلستان شناسایی گردید.  این فاکتورها تا حدود بسیار زیادی با فاکتورهای تعیین کننده حق بیمه در ایران شباهت داشتند و بجز چند عامل مانند  سابقه خسارتی بیمه گذار، نام شرکت حمل کننده و مشخصات شرکت مذکور که در فرایند نرخ گذاری در ایران نادیده گرفته شده است، سایر عوامل تعیین کننده حق بیمه در ایران و کشورهای مورد مطالعه مشابه می باشد. این عوامل در 9 کشور مزبور بر اساس فرم های پیشنهاد مورد استفاده شرکت های بیمه ، کلوزهای  A,B,C, Total loss   انستیتو بیمه گران لندن و ادبیات موجود شناسایی شدند.

بر مبنای مطالعات صورت گرفته و نظرات مشاوران و متخصصین در این حوزه مشخص شد که در بخش بیمه های باربری به دلیل ماهیت خاص این رشته هیچ الگویی برای انجام فرایند تعیین نرخ تعریف و منتشر نشده است و اغلب ارایه نرخ به وسیله شرکت ها به صورت قضاوتی و با توجه به مطالب مندرج در فرم پیشنهاد انجام می شود. بازنگری در ضوابط نرخ گذاری و لحاظ نمودن تمامی مولفه ها موثر بر ریسک و ارایه نرخ های عادلانه متناسب با ریسک محموله، که منجر به کنترل ریسک می شود، می تواند نقش برجسته ای در کاهش ضریب خسارت این رشته بیمه ای داشته باشد.        

از آنجا که فرم های پیشنهاد فعلی شرکت های بیمه در رشته بیمه های باربری بیش از حد مختصر و ناقص هستند ، امکان بررسی تاثیرگذاری سایر متغیرها بر حق بیمه باربری وجود ندارد. به منظور تکمیل نتایج دو فرم پیشنهاد ایده آل و کاربردی طراحی شد.

 درفرم پیشنهاد ایده آل تمامی عوامل موثر بر نرخ گذاری حق بیمه لحاظ شده اند ، اما متاسفانه در فرم های پیشنهاد مورد استفاده شرکت های بیمه، بخش عمده ای از این عوامل نادیده گرفته می شوند و همین امر سبب می شود نرخ گذاری آن ها عادلانه و منصفانه نباشد. با توجه به شرایط موجود صنعت بیمه در ایران ، فرم ساده تر و کاربردی تری نیز ، که برای شبکه فروش مورد پذیرش باشد طراحی شده است. با وجود آنکه فرم کاربردی، جامعیت فرم ایده آل را نداشته اما بسیاری از جوانبی را که شرکت های بیمه امروزه آن را نادیده می گیرند در آن لحاظ شده، می توان از آن در فرایند ارایه نرخ عادلانه استفاده کرد. توصیه می شود در کنار استفاده از فرم ایده آل برای محموله های بزرگ از فرم کاربردی برای تمامی بیمه های باربری استفاده شود. با توجه به ماهیت بین المللی بیمه های باربری و این که بخش عمده ای از قرار دادهای بیمه های باربری به منظور فعالیت های وارداتی، صادراتی و یا ترانزیت مورد استفاده قرار می گیرد،لازم است فرم های پیشنهادی به زبان انگلیسی ترجمه شود، از این رو دو فرم ایده آل و کاربردی مذکور، به زبان انگلیسی نیز ترجمه شد تا شرکت های بیمه امکان استفاده از آن با اصطلاحات صحیح بین المللی را داشته باشد .

به طور خلاصه پیشنهاد این پژوهش لحاظ تمام عوامل پیشنهادی در محاسبه حق بیمه و عملیاتی کردن فرم های پیشنهاد طراحی شده به منظور ارایه نرخ حق بیمه عادلانه می باشد. به دلیل اهمیت موضوع، صرفا فرم پیشنهاد کاربردی و ترجمه آن برای تسهیل ارجاع در این خلاصه مدیریتی ارایه گردیده است.