پژوهش بر روی مشخصات راه‌های خروجی ساختمان‌های مسکونی از جنبه ایمنی در برابر آتش و تدوین راهنما

یکی از مهم‌ترین الزامات محافظت ساختمان‌ها دربرابر آتش، تأمین مناسب راه‌های خروج است. مشخصات راه‌های خروج قابل قبول در مبحث سوم مقررات ملی ساختمان ارائه شده است. بر این اساس، به طور کلی می‌توان گفت که هر ساختمان باید دارای حداقل دو راه خروج باشد (برای بار تصرف بالاتر از 500 نفر، این تعداد افزایش می‌یابد). ضمناً پلکان ساختمان در بناهای بالاتر از 4 طبقه، باید دارای دوربند با حداقل 2 ساعت مقاوم در برابر آتش باشد. یکی از چالش‌های مهم مبحث سوم مقررات ملی ساختمان، حداقل تعداد خروج (پلکان) و نحوه دوربندی آن در بناهای آپارتمانی مسکونی است. طبق مقررات مبحث سوم منتشر شده در سال 1380، هر واحد مسکونی باید به دو راه خروج مجزا و دور از هم دسترسی داشته باشد، اما اگر تعداد طبقات 5 یا کمتر و ارتفاع ساختمان حداکثر 18 متر باشد، و حداکثر 4 واحد مسکونی در هر طبقه وجود داشته باشد، می‌تواند استثنائاً یک راه خروج (با مشخصات مندرج در مقررات) داشته باشد. به عبارت دیگر، کلیه ساختمان‌های آپارتمانی با تعداد طبقات بیشتر از 6، باید حداقل دو راه خروج با دوربند مقاوم در برابر آتش داشته باشند. این موضوع باعث تنش‌های زیادی در تصویب نقشه‌ها و صدور پایان کارها در سطح کشور شده است. در بسیاری از شهرها، این موضوع به صورت متفاوت عمل می‌شود و بخصوص مسائل اقتصادی و سطح اشغال اندک در بسیاری از زمین‌ها، مانعی برای اجرای کامل این مقررات بوده است، به گونه‌ای که بسیاری از ساختمان‌های دارای پایان کار، عملاً دارای تنها یک راه پله هستند. مشکل دیگر، روشن نبودن موضوع دوربند و پلکان خارجی برای بسیاری از مهندسان معمار و ساختمان است، به گونه‌ای که تعابیر مختلفی برای آن به کار رفته، بعضاً ترفندهایی مانند احداث جداره و در از شیشه سکوریت جایگزین اجرای دوربند شده است. همچنین چگونگی مسیر تخلیه خروج از پارکینگ‌ها و زیرزمین‌ها موضوع مهم دیگری است که عملاً به نحو روشن در مبحث سوم شکافته نشده است. بنابراین لازم است با انجام تحقیقات، وضعیت پلکان و ایمنی آن در هنگام آتش‌سوزی در ساختمان‌های مسکونی به نحو دقیق‌تری با توجه به شرایط کشور بررسی شود.