طرح مناسب‌سازی بوستان‌ها و فضاهای سبز شهر تهران جهت تسهیل تردد افراد دارای محدودیت جسمی-حرکتی

مقدمه مقدمه هرچه فضا انسان را بیشتر مخاطب قرار دهد و با او در تعامل سهل‌تری قرار گیرد، هرقدر با عادات و الگوهای رفتاری وی هماهنگ‌تر بوده، خاطرات، انتظارات و آرزوهای او را بیشتر پاسخ دهد می‌تواند تعلق خاطر بیشتری در فرد بوجود آورد. به‌عبارت دیگر هر چه فضا بتواند امکان سهولت دسترسی، فعالیت و رفتارهای فردی و جمعی و نیز حضور فعال و پرشور و نشاط شهروندان را فراهم نماید ارزشمندتر است. منظور از شهروند، تنها یک گروه از افراد جامعه نیست بلکه طیف گسترده‌ای از افراد از جمله افراد دارای معلولیت جسمی – حرکتی، نابینایان، ناشنوایان، کودکان، زنان باردار، سالمندان و بیماران را نیز در بر می‌گیرد. در نتیجه، محیط مصنوع بویژه بوستان‌ها و فضاهای سبز هر شهر باید با در نظر گرفتن توانایی‌های متفاوت شهروندان طراحی و ساخته شود و موانع فیزیکی موجود در آن‌ها نباید عاملی برای ممانعت از حضور مستقل و فعال افراد با محدودیت‌های حرکتی و خدشه‌دار شدن حقوق شهروندی آنان در بهره‌مندی از امکانات زندگی گردد زیرا در یک جامعه، همه افراد حق دارند بطور مساوی و بدون نیاز به کمک دیگران، بصورت ایمن و راحت در زندگی اجتماعی شرکت داشته و به نیازهای محیطی خود در امور روزانه بپردازند و عدم حضور و فعالیت این طیف مهم و گسترده از افراد جامعه، روز به روز از سرزندگی فضا و شهروندان می‌کاهد. انجام طرح مناسب‌سازی وضع موجود بوستان‌ها و فضاهای سبز شهر تهران به معنای اصلاح شرایطی است که از قبل بوجود آمده است. طراحی‌های نابخردانه و اجرای غیر اصولی ضوابط و مقررات موجود، ایجاد اختلاف سطح‌ در مسیرهای تردد، سطوح شیب‌دار غیر استاندارد، کفسازی‌های نامناسب، آبخوری‌های غیر استاندارد، سرویس‌های بهداشتی نامناسب، تجهیزات ورزشی و تفریحی نامناسب و غیر استاندارد و ... از جمله مواردی است که حضور همه افراد جامعه را در بوستان‌های موجود کم‌رنگ می‌نماید. هدف از انجام این طرح، رفع موانع فیزیکی موجود و اصلاح معماری بوستان‌های شهر تهران جهت دستیابی به محیطی بدون مانع و قابل دسترس برای همه افراد جامعه با توانایی‌های حرکتی و جسمی متفاوت، در تطابق با ضوابط و مقررات موجود است تا همه افراد قادر باشند آزادانه و بدون خطر به زندگی فعال و مفید خود ادامه داده و از فضاهای سبز و بوستان‌ها بهره ببرند. روش تحقیق نظر به گستره‌ای که در رویکرد طرح بیان گردید، روش انجام تحقیق مبتنی بر مطالعات میدانی و ارائه طرح اجرایی به منظور مناسب‌سازی وضع موجود بوستان‌ها و فضاهای سبز است. مطالعات میدانی با هدف بررسی وضعیت موجود و ارزیابی مشکلات و عوامل فنی موثر در عدم اجرای صحیح ضوابط و مقررات موجود انجام خواهد شد. در جهت نیل به این مقصود و گستردگی تعداد بوستان‌ها و فضاهای سبز در شهر تهران، در مرحله نخست، 22 بوستان منتخب از 22 منطقه شهرداری تهران انتخاب و اقدام به تهیه چک ‌لیست مصوری از اشکالات وضع موجود و اولویت بندی رفع موانع و اشکالات خواهد گردید. پس از تصویب مرحله نخست و در مرحله دوم با استناد به ضوابط و مقررات شهرسازی و معماری برای افراد معلول جسمی – حرکتی (ویرایش دوم)، به ارائه طرح‌های مناسب‌سازی و در صورت نیاز، ارائه جزئیات اجرایی پرداخته خواهد شد.  فاز 1 : شناسایی و بررسی وضع موجود بوستان‌های شهر تهران در این مرحله، اقدامات زیر که بخشی از آنها هم‌پوشانی زمانی داشته و به صورت موازی انجام خواهد شد پیش‌بینی شده است. 1 -‌ دسته‌بندی بوستان‌های شهر تهران و انتخاب 22 بوستان به‌منظور بررسی مشکلات وضع موجود دسترسی و تطبیق با ضوابط شهرسازی و معماری برای افراد معلول جسمی - حرکتی و اولویت‌بندی ضرورت انجام مناسب‌سازی چالش‌های موجود. 2-‌ تهیه چک لیست ارزیابی به منظور بررسی چالش‌ها و مشکلات وضع موجود مسیرهای تردد، سرویس‌های بهداشتی، زمین‌های بازی و نوع کفسازی‌ها با در نظر گرفتن محدودیت حرکتی افراد مختلف. فاز 2 : ارائه طرح مناسب‌سازی بوستان‌ها و فضاهای سبز شهر تهران پس از انجام مرحله اول پروژه و دستیابی به پاسخ‌های قابل استناد و شناسایی چالش‌های موجود، در این مرحله به ارائه طرح مناسب‌سازی وضعیت حاضر بوستان‌ها به‌منظور تسهیل تردد افراد دارای محدودیت جسمی – حرکتی ارائه خواهد شد که شامل موارد زیر خواهد بود: - ورودی بوستان‌ها - مسیرهای تردد - دسترسی به فضاهای ورزشی و بازی - سرویس‌های بهداشتی - نمازخانه - ساختمان اداری - سایر امکانات موجود در پارک