ارزیابی اولیه ارقام دیررس سویا (گروه های رسیدن 6 و 7) در استان های گلستان و خوزستان

به منظور بررسی مقدماتی تعدادی از ارقام سویا متعلق به گروه های رسیدگی 6 و 7، از لحاظ عملکرد دانه وخصوصیات زراعی مهم نظیر طول دوره رشد و همچنین تکثیر و احیای ارقام موجود در بخش دانه های روغنی، این پروژه به صورت آگمنت با 43 ژنوتیپ موجود در بخش دانه های روغنی و ارقام کتول، ساری و تلار به عنوان شاهد در سال 1396 در دو منطقه گرگان و دزفول انجام شد. در طول دوره رشد از خصوصیات مهم زراعی نظیر تعداد غلاف، ارتفاع بوته، وزن صد دانه، عملکرد در واحد سطح و تعداد روز تا هر یک از مراحل گلدهی و رسیدگی و همچنین درصد روغن و پروتیین یادداشت برداری بعمل آمد. همچنین در این پروژه، ارقام و ژنوتیپ های مورد بررسی برای دو بیماری شامل بوته میری فیتوفترایی ناشی از بیمارگر Phytophthora sojae، و پوسیدگی ذغالی ناشی از قارچ Macrophomina phaseolina مورد ارزیابی قرار گرفتند. با توجه به وجود برخی ارقام و لاین های مقاوم به فیتوفترا در بین مجموعه یاد شده که دارای جایگاه های ژنی مقاومت شناخته شده هستند، ارقام و لاینهای مورد نظر در شرایط گلخانه با جدایه های فیتوفترا مایه زنی شدند تا در صورت تایید مقاومت آنها به جدایه های داخلی، در مجموعه لاینهای افتراقی تعیین نژاد فیتوفترا قرار گرفته و در تحقیقات بعدی مورد استفاده قرار گیرند. بر اساس نتایج حاصل از بررسی پارامترهای آماری در بین ژنوتیپ های مورد بررسی بیشترین مقدار ضریب تنوع فنوتیپی مربوط به صفت تعداد شاخه فرعی در دزفول (7/79) و عملکرد دانه در دزفول (4/41) می باشد و کمترین ضریب تنوع فنوتیپی مربوط به روز تا رسیدگی در هر دو منطقه، درصد روغن و درصد پروتیین در منطقه دزفول بود. ژنوتیپ های مورد ارزیابی بر اساس تجزیه کلاستر برای کلیه صفات مورد ارزیابی به سه گروه تقسیم بندی شدند. تجزیه پایداری نشان داد که به ترتیب ژنوتیپ های Young، Wright و La Suprema ایده آل ترین ژنوتیپ ها ( پایدارترین ژنوتیپ ها با عملکرد بالا) می باشند که در برنامه های اصلاحی آینده می توان از آنها استفاده نمود و ژنوتیپ COKER 686 با اینکه عملکرد بالاتری دارد ولی دارای پایداری کمتری نسبت به ژنوتیپ های فوق می باشد. بررسی ژنوتیپ های مورد بررسی در این پروژه از نظر بیماری پوسیدگی زغالی نشان داد که از بین 28 رقم مورد آزمون، 26 رقم حساس تر از صبا بودند. بررسی ژنوتیپ های مورد بررسی در این پروژه از نظر بیماری پوسیدگی فیتوفترایی طوقه و ریشه نشان داد که 19 رقم مقاوم بودند. لاین های مورد بررسی در این پروژه با توجه به اینکه از گروه های رسیدگی بالاتری نسبت به ارقام شاهد بودند، عملکرد بالاتری نسبت به آنها داشتند و در صورت مناسب بودن طول دوره رویش می توان از آنها به عنوان والدین تلاقی و یا به طور مستقیم استفاده نمود که برای این منظور آزمایشات تکمیلی تری لازم است انجام شود. کلمات کلیدی: گروه های دیررس 6 و 7، بوته میری فیتوفترایی، پوسیدگی ذغالی، سویا، عملکرد