معرفی رقم جدید به (کد KVD1) جهت کشت در مناطق معتدله کشور

علی رغم وجود تنوع ژنتیکی گسترده درخت به در ایران، تاکنون ارقام بسیار کمی از این درخت موردگزینش، معرفی و یا کشت و کار قرار گرفته است. بر اساس گزارشات، تنها رقم تجارتی و شناخته شده درخت به در کشور به رقم اصفهان است که در سطح جهان نیز با همین نام شناخته شده است. این رقم به اگرچه دارای کیفیت مطلوبی از نظر عطر و طعم میوه است، لیکن نقاط ضعف عمده و قابل توجهی نیز دارد که از آن جمله، کم باردهی و تولید اندک اسپور روی بازوهای درخت، هرس پذیری اندک و هرس فرم و تربیت دشوارآن قابل ذکر است، به صورتی که عملکرد متوسط باغ های به ایران تحت تاثیر این خصوصیات رشدی رقم بوده و حدود 7 تن در هکتار است. علاوه بر این، حساسیت زیاد این رقم به بیماری آتشک سبب کاهش شدید سطح زیر کشت به در نیمه شمالی و برعکس گسترش این محصول در استان های اصفهان و کرمان طی دو دهه اخیر شده است. متاسفانه گزارش گسترش بیماری آتشک از استان های اصفهان و کرمان طی سال های 1391 و 1392، نیاز به معرفی و گسترش ارقام متحمل به بیماری آتشک را (حتی در استان های جنوبی تر) دوچندان کرده است. با توجه به موارد ذکر شده در بالا، طی 14 سال برنامه گزینش و اصلاح ارقام جدید به در کشور، دانهال های تصادفی این محصول که به صورت تک درخت بوده و یا به صورت بسیار محدود در قالب ژنوتیپ های ناشناخته محلی مورد استفاده قرار می گیرند از سراسر کشور جمع آوری و نسخه های ژنوتیپ های جمع آوری شده جمعا به تعداد 44 عدد در دو استان دارای اولویت تحقیقات به در ایران شامل استان های اصفهان و البرز کاشته شده و طی 6 پروژه تحقیقاتی و 2 برنامه وابسته به این پروژه ها، نسبت به ارزیابی مقدماتی، ارزیابی مقاومت به آتشک، ارزیابی خصوصیات رویشی و زایشی بر اساس دستورالعمل ملی آزمون های تمایز، یکنواختی و پایداری (DUS)، تعیین بهترین گرده زا، ارزیابی شناسنامه ژنتیکی بر اساس مارکر SSR، ارزیابی خصوصیات ارگانولپتیک، عملکرد و خصوصیات باردهی این ژنوتیپ ها پرداخته شد. از بین ژنوتیپ های جمع آوری شده، تعدادی در فاز اول این برنامه در سال 1389بر اساس کیفیت برتر میوه، تحمل بیش تر به تنش های محیطی و از جمله بیماری آتشک و همچنین عملکرد بالاتر در مقایسه با به رقم اصفهان مورد گزینش اولیه قرار گرفتند. با ورود این ژنونتیپ ها به مرحله باردهی اقتصادی طی 4 سال (1389 تا 1392) خصوصیات باردهی، عادت رشد، کیفیت میوه و انبارمانی آنها در مقایسه با رقم تجاری به اصفهان مورد ارزیابی قرار گرفت. از این بین، ژنوتیپ KVD1 (دانهال تصادفی با منشا روستای ویدوجا-کاشان) با عملکرد متوسط 15 تا 18 تن در هکتار در مقایسه با 5 تا 10 تن در هکتار برای به رقم شاهد اصفهان در تراکم یکسان برای هر دو رقم (333 درخت در هکتار)، برتری عملکرد قابل توجهی طی سال های ارزیابی نشان داده است. این ژنوتیپ همچنین در دو شاخص ارزیابی مقاومت به آتشک شامل شاخص بلتسویل (میانگین 8) و شاخص فراوانی سرشاخه های آتشک زده (میانگین 7 درصد) در زمره ژنوتیپ های با آستانه تحمل بالاتر به این بیماری طبقه بندی شد. از نظر خصوصیات ظاهری میوه، این ژنوتیپ دارای خصوصیات کیفی در رده متوسط متمایل به خوب بوده و خواص ارگانولپتیکی آن در مقایسه با رقم اصفهان به ترتیب از نظر آبدار بودن بافت میوه در رده ژنوتیپ های با میزان آب زیاد، سفتی بافت متوسط، گوشت میوه کمی نرم تر و بهتر از رقم اصفهان ارزیابی شد. بطور کلی امتیاز نهایی 13 در مجموع خصوصیات ارگانولپتیک در مقایسه با امتیاز کلی 13/9 اختصاص یافته به رقم اصفهان برای این ژنوتیپ به دست آمد. مهم ترین صفت متمایز کننده و اقتصادی این ژنوتیپ در مقایسه با رقم شاهد اصفهان، نوع شاخه بندی و توزیع یکنواخت شاخه های بارده اسپور در سرتاسر بازوهای آن بوده که این خود سبب عملکرد بیش تر آن خواهد شد. همچنین عادت باردهی و تراکم اسپور زیاد آن سبب می گردد تا روش فرمدهی محور تغییر یافته بعنوان روش مطلوب در این رقم، به طور بسیار مطلوبی سبب توزیع یکنواخت بار و افزایش عملکرد و کارآیی تاج گردد.از امتیازات ویژه و منحصر به فرد ژنوتیپ KVD1، بعنوان رقم جدید می توان تحمل نسبتا بالاتر به بیماری آتشک در مقایسه با شاهد، هرس پذیری و عادت رشد بسیار مطلوب، کیفیت میوه قابل مقایسه با رقم شاهد و کارآیی عملکردی بالا را ذکر نمود. با توجه به این امتیازات، این ژنوتیپ بعنوان دومین رقم تجارتی به ایران با نام پیشنهادی پردیس (پردیس) مورد معرفی قرار می گیرد.کلمات کلیدی: به، عملکرد، کلروز، آتشک، کیفیت، انبارمانی، عادت رشد، اسپورزایی، نشانگر مولکولی