بررسی فعالیت ضد باکتریایی عصاره و نانو عصاره مرزنگوش (Origanum vulgare) به روش برون تنی و درون تنی و مقایسه آن با فلورفنیکل و نانو فلورفنیکل در ماهی قزل آلای رنگین کمان (Oncorhynchus mykiss)

هدف این پژوهش، بررسی اثر ضد باکتریایی پودر معمولی و نانو پودر عصاره مرزنگوش (فرمولاسیون جدید) به روش آزمایشگاهی (کشت باکتری استرپتوکوکوس اینیایی) و روش میدانی (پیشگیری و درمان) در بچه ماهی قزل آلای رنگین کمان (Oncorhynchus mykiss) آلوده شده به باکتری استرپتوکوکوس اینیایی (Streptococcus iniae) و مقایسه اثرات آن با فلورفنیکل و نانو فلورفنیکل (فرمولاسیون جدید) بود. همچنین، اثرات این مواد بر روی برخی از شاخص های خونی، بیوشیمیایی خون و بافتی در هر دو مرحله پیشگیری و درمانی بود. در روش آزمایشگاهی، حداقل غلظت بازدارندگی رشد (MIC) و حداقل غلظت باکتری کشی (MBC) و نیز اندازه قطر هاله عدم رشد مورد بررسی قرار گرفتند. در روش میدانی، در هر مرحله از 450 عدد بچه ماهی قزل آلای رنگین کمان با میانگین وزنی 1±15 گرم استفاده شد و در 5 گروه (هر گروه با سه تکرار) شامل: 1) گروه جیره پایه فاقد دارو (شاهد منفی)، 2) گروه جیره پایه حاوی 1% پودر معمولی عصاره مرزنگوش، 3) گروه جیره پایه حاوی 1% نانو پودر عصاره مرزنگوش، 4) گروه جیره پایه حاوی 10 میلی گرم فلورفنیکل به ازای هر کیلوگرم وزن ماهی (شاهد مثبت) و 5) گروه جیره پایه حاوی 10 میلی گرم نانو پودر فلورفنیکل به ازای هر کیلوگرم وزن ماهی تقسیم شدند. جهت آلوده نمودن بچه ماهی ها از 100 میکرولیتر سوسپانسیون باکتری استرپتوکوکوس اینیایی (cfu108×3) استفاده شد. در طول مدت آزمایشات، تلفات به صورت روزانه جمع آوری و ثبت گردید و در پایان مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفت. نمونه گیری از خون و بافت بچه ماهی ها در دو مرحله یکی در پایان هفته دوم پس از دارو درمانی و دیگری در پایان هفته دوم پس از قطع دارو درمانی انجام شد. نتایج نشان داد که حداقل غلظت بازدارندگی رشد باکتری (MIC) و حداقل غلظت باکتری کشی (MBC) پودر معمولی عصاره مرزنگوش µg/ml1000، نانو پودر عصاره مرزنگوش به ترتیب µg/ml250 و µg/ml500، پودر فلورفنیکل به ترتیب µg/ml3/9 و µg/ml7/8، و نانو پودر فلورفنیکل µg/ml1/9 و µg/ml3/9 بودند. اندازه قطر هاله عدم رشد در تیمار پودر معمولی عصاره مرزنگوش 0/8±21/7 میلی متر، نانو پودر عصاره مرزنگوش 0/3±26/06 میلی متر، پودر فلورفنیکل 0/4±63/31 میلی متر و نانو پودر فلورفنیکل، 1/1±32/80 میلی متر بودند که بین تیمارهای مختلف اختلاف معنی دار وجود داشت (0/05 > p) . این نتایج نشان می دهد که باکتری استرپتوکوکوس اینیایی نسبت به پودر معمولی عصاره مرزنگوش حساس می باشد ولی حساسیت آن به نانو پودر عصاره مرزنگوش بیش تر است. حساسیت باکتری استرپتوکوکوس اینیایی به نانو پودر فلورفنیکل، بیش از سایر مواد بود. این نشان می دهد که این باکتری نسبت به فرم نانو داروها حساسیت بیشتری نشان داده اند. نتایج بررسی های سرم شناسی در پایان هفته دوم پس از دارو درمانی در مرحله پیشگیری نشان داد که غلظت کورتیزول خون بچه ماهی های غیر آلوده به باکتری استرپتوکوکوس اینیایی تحت تاثیر پودر معمولی و نانو پودر عصاره مرزنگوش قرار نداشتند؛ ولی در پایان هفته دوم پس از قطع دارو درمانی، غلظت کورتیزول خون بچه ماهی های آلوده شده به این باکتری در تمامی تیمارها به طور چشمگیری افزایش داشت. این افزایش غلظت کورتیزول خون در تیمارهای پودر معمولی و نانو پودر عصاره مرزنگوش کمتر از تیمارهای فلور فنیکل و نانوفلورفنیکل و شاهد بودند. تفاوت آماری معنی داری در افزایش غلظت کورتیزول خون بین تیمارهای پودر معمولی و نانو پودر عصاره مرزنگوش وجود نداشت (0/05 p). این نشان می دهد که احتمالا پودر معمولی و نانو پودر عصاره مرزنگوش تا حدودی در کنترل استرس و کاهش ترشح کورتیزول خون موثر بوده اند.غلظت گلوکز خون بچه ماهی های غیر آلوده به باکتری استرپتوکوکوس اینیایی اینیایی در تیمارهای دارویی (به استثنای تیمار پودر معمولی عصاره مرزنگوش) در مقایسه با تیمار شاهد منفی در پایایان هفته دوم پس از دارو درمانی افزایش نشان دادند (0/05> p). این نشان می دهد که این مواد موجب افزایش غلظت گلوکز خون شدند. همچنین، در پایان هفته دوم پس از قطع دارو درمانی، غلظت گلوکز خون بچه ماهی های آلوده شده به این باکتری در تیمارهای دارویی در مقایسه با تیمار شاهد افزایش داشتند؛ ولیکن این افزایش کمتر از پایان هفته دوم پس از دارو درمانی بود. احتمالا مصرف این مواد با گذشت زمان سبب کنترل استرس و کاهش ترشح گلوکز شده اند. همچنین، غلظت گلوکز خون بچه ماهی های آلوده شده به این باکتری در تیمارهای دارویی نسبت به تیمار شاهد منفی در پایان هفته دوم پس از دارو درمانی، افزایش داشتند. این نشان می دهد که این باکتری سبب افزایش غلظت گلوکز خون بچه ماهی ها شده است. غلظت گلوکز خون بچه ماهی های آلوده شده به باکتری در تیمارهای دارویی در پایان هفته دوم پس از قطع دارو درمانی، بیشتر از تیمار شاهد منفی بودند؛ ولی این افزایش غلظت گلوکز در تمامی تیمارها نسبت به پایان هفته دوم پس از دارو درمانی کمتر بودند. این نتایج نشان می دهد که احتمالا مصرف این مواد با گذشت زمان سبب کاهش بار باکتریایی در بچه ماهی ها شده است. فعالیت آنزیم لیزوزیم در بچه ماهی های غیر آلوده به باکتری استرپتوکوکوس اینیایی در پایان هفته دوم پس از دارو درمانی در تیمارهای دارویی در مقایسه با تیمار شاهد منفی افزایش داشت (0/05> p). ولی در پایان هفته دوم پس از قطع دارو درمانی، فعالیت این آنزیم در تیمارهای پودر معمولی و نانو پودر عصاره مرزنگوش در مقایسه با دیگر تیمارهای دارویی و تیمار شاهد