خالص سازی رقم محلی برنج هاشمی در منطقه شمال کشور

توده های محلی برنج از دیرباز در نقاط مختلف برنج خیز کشور کشت می شدند. این توده ها در طی سالیان متمادی به شرایط محیطی مختلف سازگار شده و تنوع زیادی در هر کدام از توده ها مشاهده می شود. از چندین سال پیش تا کنون کشت رقمی به نام هاشمی، که از ارقام محلی برنج ایرانی با کیفیت پخت عالی است، رایج شده است. بیشتر سطح زیرکشت استان گیلان و بخشی از نواحی استان مازندران، گلستان و برخی از استان های دیگر نیز به رقم هاشمی اختصاص دارد. با این حال، رقمی که با یک نام واحد هاشمی در مناطق مختلف کشور کشت می شود، از لحاظ خصوصیات مرفولوژیک نظیر ارتفاع بوته و طول دوره رشد و حتی خصوصیات ظاهری دانه تنوع بسیار زیادی نشان می دهد. خالص سازی این توده برای انتخاب بهترین رقم با عملکرد مناسب و صفات مفید می تواند به بهبود عملکرد رقم محلی برنج کمک کند. لذا این پروژه با هدف خالص سازی رقم هاشمی در یک برنامه زمانبندی 5 ساله اجرا شد. در سال اول 46 ژنوتیپ که همه با نام رقم هاشمی کشت می شدند از مناطق مختلف استان های برنج خیز شمال کشور (گیلان و مازندران) با ثبت محل دقیق جغرافیایی، جمع آوری شدند. در سال دوم تمام ژنوتیپ ها به صورت جداگانه در مزرعه آزمایشی موسسه تحقیقات برنج کشور (رشت) کشت گردیده و پس از حذف ژنوتیپ های نامناسب، بهترین بوته ها انتخاب شدند. در سال بعد بوته های انتخابی بصورت مشاهده ای تک بوته نشا گردیدند. در سال چهارم 18 لاین انتخابی، مورد آزمایش مقایسه عملکرد قرار گرفتند. در طول دوره رشد و نمو مشخصات لاین ها ثبت و همه صفات مهم زراعی و مرفولوژیکی اندازه گیری شدند. در این بررسی، خصوصیاتی شامل ارتفاع بوته، تعداد پنجه، روز تا رسیدن کامل، عملکرد دانه، درصد برنج سالم، وزن هزار دانه، طول دانه، عرض دانه، طویل شدن دانه پس از پخت، میزان آمیلوز و درجه حرارت ژلاتینی شدن اندازه گیری شدند. پس از تجزیه داده ها با استفاده از نرم افزار MSTATC ver 1.42، لاین های شماره 2 (TH1)، 4، 5، 7، 10، 11، و 18 به عنوان لاین های امید بخش جهت معرفی به عنوان رقم انتخاب شدند.واژه های کلیدی: برنج، رقم هاشمی، خالص سازی