بررسی مشکلات و میزان کارایی بازار گوجه فرنگی، سیب زمینی و پیاز دراستان فارس

نوسان و بی ثباتی قیمت محصولات کشاورزی و بالا بودن حاشیه بازاریابی از جمله شاخصه های اصلی بازار بسیاری از محصولات این بخش است. بازار محصولات سبزی و صیفی به دلیل برخورداری از ساختار نامناسب در سمت عرضه، از بی ثباتی بیشتری در قیمت برخوردارند. استان فارس از مناطق اصلی تولید محصولات سبزی و صیفی کشور است. گوجه فرنگی، سیب زمینی و پیاز در مجموع 85 درصد از سطح زیرکشت سبزی جات استان را به خود اختصاص می دهند. این تحقیق به دنبال آن بود که با به کارگیری روش های تحقیق پیمایشی و اسنادی، و با استفاده از شاخص های حاشیه بازار، ضریب هزینه بازاریابی، کارایی بازار و ضریب شفافیت، مشکلات و تنگنا های موجود در بازار استان فارس را مطالعه کرده و راه کارهای مناسب برای افزایش کارایی در بازار این محصولات را ارایه کند. محل انجام مطالعه شهرستان های کوار، اقلید و فراشبند بود. جامعه هدف در سطح تولید کننده کشاورزان این شهرستان ها و در سطح خرده فروشی و عمدهفروشی، شاغلین مرتبط در شهر شیراز بودند. ابزار اصلی تحقیق پرسشنامه محقق ساخته و روش تکمیل آن به طریق حضوری بود. ضمن این که در تحلیل های سری زمانی از دادههای موجود در سازمان جهاد کشاورزی فارس استفاده شد.نتایج نشان داد در استان فارس تولید سیب زمینی، گوجه فرنگی و پیاز در دهه گذشته پرنوسان بوده است. تغییرات قیمت سالانه در سطوح تولیدکننده، عمده فروشی و خرده فروشی هم جهت، دارای نوسان و افزایشی می باشد. دامنه تغییرات قیمت این محصولات در یک سال به طور میانگین بیش از 100 درصد بوده است. بیشتر مزارع تولیدی کوچک و سهم هریک از کشاورزان از بازارکم است. شهرهای شیراز، اصفهان و تهران مقاصد اصلی بازار فروش این محصولات است. خدمات بازاریابی اندک است. ضایعات بالا و تعدد واسطه ها از عوامل اصلی بالا بودن حاشیه بازار است. میانگین کارایی کل بازار هر سه محصول پایین و ضریب هزینه ی بازار آنها زیر33 درصد است. ضریب شفافیت به عدد 1 نزدیک و حاکی از ناکارایی کامل بازار این محصولات است.برای بهبود شرایط بازاریابی سیب زمینی، گوجه فرنگی و پیاز در استان فارس انتقال بخشی از سطح زیر کشت آنها به پاییز و زمستان در مناطق مستعد جنوبی، تقویت نقش تشکل های موجود و یا ایجاد تعاونی بازاریابی برای تقویت نقش کشاورزان در بازار، تشویق سرمایه گذاری در زیرساخت های بازار و ترویج کشاورزی قراردادی در تولید و توزیع این سه محصول پیشنهاد می شود.واژه های کلیدی: حاشیه بازار، ضریب هزینه بازار، ضریب شفافیت