شبیه سازی عددی اثر متقابل جریان عبوری از روی سرریزهای جانبی با انتقال رسوب کف و تغییرات مورفولوژیکی بستر کانالهای پخش سیلاب

تخمین صحیح میزان دبی جریان عبوری از روی سرریزهای جانبی در آبراهه با بستر متحرک یکی از مسایل مهم و پیچیده می باشد. معمولا طراحی این سازهها بر اساس پیش فرض های مربوط به طراحی سرریزهای جانبی با آب خالص و بدون در نظر گرفتن تغییرات مورفولوژیکی بستر انجام می شود. درحالی که این پیش فرض ها در طراحی سرریزهای جانبی ساخته شده در داخل کشور که از شرایط بستر طبیعی فرسایش پذیر و آب دارای رسوب برخوردارند، به ندرت مصداق پیدا می کند. به همین منظور در این تحقیق و با استفاده از مدل CCHE2D میزان آبگیری سرریزهای جانبی احداث شده در آبراهه ها در شرایط بستر ثابت و بستر متحرک برای دو طول 3 و 6 متری بررسی و با نتایج مدل آزمایشگاهی مقایسه شده است. بررسی ها نشان داد که تغییرات مورفولوژیکی بستر باعث تغییر الگوی جریان و میزان جریان خروجی از سرریز جانبی می شود. به این معنی که با این تغییرات دبی خروجی از روی سرریز نسبت به دبی طراحی در شرایط بستر ثابت افزایش می یابد و پس از مدت زمانی به مقدار ثابتی منتهی می شود. نتایج نشان می دهد که تغییرات مورفولوژی صورت گرفته در مجاورت سرریز جانبی 3 متری در محدوده دبی 131 تا 181 لیتر بر ثانیه موجب افزایش متوسط حدود 70 درصدی ظرفیت برداشت آب از کانال اصلی نسبت به شرایط عدم تغییرات بستر شده است. با افزایش 2 برابری طول سرریز جانبی و در همان محدوده دبی جریان، تغییرات مورفولوژیکی بستر در محدوده سرریز کاهش یافته و متوسط افزایش ظرفیت برداشت آب نسبت به بستر ثابت حدود 60 درصد برآورد شده است. کاهش ظرفیت آبگذری با افزایش طول سرریز بیانگر کاهش اثرات تغییرات مورفولوژیکی می باشد. مقایسه نتایج مدل عددی و آزمایشگاهی نشان داد که مدل مذکور با خطایی در حدود 10 درصد قادر به پیش بینی دبی جریان خروجی از سرریز جانبی در شرایط تغییر مورفولوژیکی بستر می باشد.کلمات کلیدی: سرریز جانبی، انتقال رسوب، تغییرات مورفولوژیکی بستر، شبیه سازی عددی، نرم افزار CCHE2D