بررسی آب مجازی در محصولات عمده زراعی درحوضه تلوار استان کردستان

وضعیت اقلیمی ایران،شرایط بارندگی در سال های اخیر ومیزان سرانه آب تجدید پذیر،موضوع حفاظت و بهره برداری از منابع آب را در کشورمان به چالشی جدی تبدیل کرده است. در استان کردستان نیز، بروزخشک سالی ها وفشار بر منابع طبیعی که ناشی از اجرای طرح های توسعه ای در بخش خاک و آب در سال های اخیر می باشد، موجب شده تاتوجه به منابع آبی موجود در استان گسترش یابد. براین اساس به منظور ایجاد مدیریتی مناسب در جهت استفاده بهینه ازاین منابع، توجه به اصول مدیریت جامع منابع آب امری ضروری به نظر می رسد. مفهوم آب مجازی به عنوان یک ابزار مدیریتی توانمندبرای تحلیل مشکلات مربوط به کمبود آب در سطحاقتصادهای ملی و مدیریتی منابع آبمطرح است.این پژوهش به منظور دستیابی به بهره وری فیزیکی و اقتصادی آبدر حوضه تلوار استان کردستان انجام شد. داده های هواشناسی و اقلیم، منابع آب، کشاورزی، آبیاری و مدیریتی حوزه آبخیز جمع آوری شد. محصولات عمده آبی کشت شده در حوضه شناسایی و الگو کشت فعلی مشخص شد. اطلاعات مربوط به رشد این محصولات و میزان آب مصرفی آنها با استفاده از نرم افزار کراپ وات محاسبه شد. با استفاده از نتایج آنالیز این داده هاشاخص هایمدیریتیازجملهآب مجازی، بهره وری فیزیکی و بهره وری اقتصادی محاسبه شد.نتایج نشان داد که پنج محصول گندم، سیب زمینی، جو، یونجه و شبدر بیش از 93 درصد سطح اراضی آبی حوضه را تشکیل می دهند. محصول سیب زمینی دارای بهره وری فیزیکی بالا و محصول گندم کمترین بهره وری فیزیکی را دارد. همچنین از لحاظ بهره وری اقتصادی محصول جو بیشترین و محصول سیب زمینی کمترین بهره وری و بیشترین سود خالص اقتصادی را دارند. نتایج این تحقیق می تواند به مدیریت صحیح و متناسب با منابع آب موجود در حوضه منجر شود و علاوه بر مصرف بهینه آب، با تولید حداکثر ماده خشک، باعث بهبود معیشت آبخیز نشینان گردد. واژه های کلیدی: منابع آب، آب مجازی، کشاورزی، بهره وری فیزیکی، بهره وری اقتصادی