اهمیت کشت نشایی و تاثیر آن برکاهش مصرف آب آبیاری در شمال استان خوزستان

یکی از مشکلات اصلی بر سر تداوم و گسترش تولید پایدار محصولات کشاورزی در کشور، افت کمیت و کیفیت منابع آبی در دسترس، اعم از آبهای سطحی و زیرزمینی می باشد. چنین وضعیتی نه تنها باعث کاهش میزان محصول تولیدی در واحد سطح می شود، بلکه تجمع بیشتر املاح در خاک و گسترش آلودگی در منابع پایه تولید (آب و خاک) را به دنبال دارد. در این شرایط، لازم است بر توسعه و عملیاتی نمودن روش های بهینه-سازی مصرف آب آبیاری و صرفه جویی در آن تمرکز نمود. کشت نشایی (غیر مستقیم) را می توان با هدف صرفه جویی در میزان مصرف آب، با کاهش تعداد دفعات آبیاری در طول فصل کشت و حذف آبیاری های سنگین ابتدایی (در زمان کشت بذر گیاه) انجام داد. همچنین این روش کمک خواهد نمود تا با اجرای کشت تاخیری و استفاده از نشا ارقام زودرس، به تناوب های زراعی در مناطق مختلف کشور تنوع بخشید و بدین-ترتیب بر اقتصاد زراعی و افزایش درآمد کشاورزان اثرگذار بود. در این تحقیق، وضعیت کشت نشایی و شرایط توسعه علمی آن در یکی از قطب های مهم تولید سبزی و صیفی در استان خوزستان، یعنی شهرستان دزفول (واقع در شمال استان) مورد بررسی قرار گرفت. به همین منظور بازدیدهایی از یک واحد بزرگ گلخانه تولید نشا و نیز اراضی کشاورزی منطقه به عمل آمد. نتایج نشان داد که گلخانه ای با مساحت 88/0 هکتار قادر است در طول یکسال، نشا مورد نیاز 500 هکتار از اراضی کشاورزی منطقه را تامین نماید. با توجه به حداقل 3 بار کاهش مصرف آب آبیاری با کشت نشایی در اراضی کشاورزی و درنظر گرفتن 1000 تا 1500 مترمکعب آب مورد نیاز برای هر آبیاری، می توان حدود 3000 تا 4500 مترمکعب آب را در سطح یک هکتار و 5/1 تا 25/2 میلیون متر مکعب آب آبیاری را در سطح 500 هکتار صرفه جویی نمود. لذا توصیه می شود به منظور تشویق هرچه بیشتر کشاورزان منطقه جهت روی آوردن به کشت نشایی، راه کارهای تشویقی نظیر معافیت ها و یا تخفیف در آب بها و یا سایر نهاده های کشاورزی مورد استفاده لحاظ شود. همچنین تقویت زیرساخت های مورد نیاز، به ویژه ایجاد گلخانه های تولید نشا سبزی و صیفی در منطقه به طور جدی مد نظر قرار گیرد. واژه های کلیدی: آب مصرفی، خوزستان، دزفول، صرفه جویی، کشت نشایی، گلخانه.