ارزیابی واکنش تعدادی از ارقام تجارتی بومی و خارجی سیب درختی نسبت به جدایه های جنس قارچ دیپلودیا در استان آذربایجان غربی

قارچ های تیره Botryosphaeriaceae دارای انتشار جهانی بوده و به حالت های ساپروفیتی، پارازیتی و اندوفیتی زندگی کرده و سبب سرخشکیدگی، شانکر و بلایت شاخه ها، لکه برگی، پوسیدگی های میوه و بذر و جاروی جادوگر در دامنه وسیعی از گیاهان میزبان در عرصه های کشاورزی و منابع طبیعی شده و خسارت های عمده ای را از منظر اکولوژیکی و اقتصادی بر جای می گذارند. گونه های مختلف این قارچ ها از درختان سیب در مناطق مختلف دنیا و همچنین ایران گزارش گردیده اند. طی چند سال اخیر بیماری شانکر بوتریوسفریایی ناشی از قارچ های تیره Botryosphaeriaceae با فرم غیرجنسی Diplodia در باغات سیب استان آذربایجان غربی شایع شده که سبب ایجاد شانکر و خشکیدگی در تنه های اصلی و شاخه ها در سطح وسیع گردیده است. به دلیل تنش های محیطی (سرما، خشکی)، آسیب ناشی از این بیماری به شدت افزایش یافته، بطوریکه در برخی از باغات این بیماری باعث نابودی اکثر درختان شده است. مدیریت موثر بیماری های ناشی از این قارچ ها در درختان میوه از طریق راهکارهای کنترل تلفیقی که در آن حساسیت رقم، شرایط محیطی، مدیریت درخت و کاربرد مواد شیمیایی همگی لحاظ می گردند، امکان پذیر خواهد بود. با توجه به خسارت گسترده بیماری مذکور و همچنین به منظور حفظ موقعیت ممتاز استان آذربایجان غربی در تولید سیب، بررسی راهکارهای موثر کنترل این بیماری و کاهش خسارات وارده از اولویت بالایی برخوردار می باشد. لذا حساسیت و مقاومت ارقام سیب موجود در استان در برابر 2 جدایه از گونه Diplodia bulgarica و یک جدایه از گونه Diplodia seriata که قبلا کار مطالعه و شناسایی آنها انجام گردیده، مورد ارزیابی قرار گرفت. در این بررسی تعداد 9 رقم سیب تجارتی شامل 3 رقم بومی (ترکمان، قره یاپراق و سیب گلاب) و 6 رقم خارجی (رد استارکینگ، رد دلیشیز، گلدن دلیشز، گرانی اسمیت، برابرن و گالا) موجود در استان انتخاب و واکنش تعدادی از آنها نسبت به جدایه های جنس قارچ دیپلودیا مورد ارزیابی قرار گرفت. آزمایش در قالب طرح کرت های خرد شده (Split Plot) بر پایه بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار اجرا گردید. طول شانکرهای بوجود آمده اندازه گیری شده و تجزیه واریانس داده های بدست آمده با استفاده از نرم افزار آماری SAS (ver. 9.1) محاسبه گردید. در این مطالعه نتایج تجزیه واریانس نشان داد که میان جدایه ها و ارقام مختلف مورد بررسی اختلاف معنی دار آماری در سطح احتمال یک درصد (P=0.01) وجود دارد. مقایسه میانگین داده ها نیز نشان داد که قارچ D. bulgarica قدرت بیماری زایی بیشتری نسبت به قارچ D. seriata روی تمامی ارقام مورد مطالعه دارد ولی میان دو جدایه این گونه (جدایه های An2 و Ao1) حتی در سطح احتمال آماری پنج درصد (P= 0.05) نیز اختلافی مشاهده نشد. همچنین نتایج حاصل از مقایسه میانگین داده ها نشان داد که ارقام رداستارکینگ، رددلیشیز و برابرن در مجموع حساس ترین ارقام در برابر جدایه های هر دو گونه قارچ می باشند. همچنین مشخص شد که ارقام قره یاپراق، ترکمان، گلدن دلیشیز و گالا در بین ارقام مورد مطالعه کمترین حساسیت را به جدایه های مورد مطالعه جنس Diplodia دارند و تقریبا ارقامی متحمل نسبت به بیماری شانکر بوتریوسفرایی می باشند.لغات کلیدی: بیماری شانکر، سیب، کنترل، ارقام، حساسیت، مقاومت