ارزیابی تاثیر کشت گونه چاودار در مقایسه با گندم بر حفاظت آب و خاک در دیم زارهای کم بازده (مطالعه موردی حوزه هنام)

این تحقیق به منظور بررسی مقدار تغییرات فرسایش خاک و ذخیره رطوبتی خاک در دو نوع کشت از خانواده گرامینه انجام پذیرفت. منطقه مورد مطالعه در 45 کیلومتری شمال خرم آباد در شهرستان الشتر در حوزه هنام واقع است. به منظور ترویج و گسترش اصول صحیح کشت و کار با هدف حفاظت از آب و خاک و بهبود معیشتی زارعین، دو سایت 2000 متری با شرایط کاملا یکسان انتخاب شد. در مزرعه شاهد کشت گندم و در مزرعه تیمار، جو چاودار دایمی کوهی،کشت گردید. علت انتخاب جوچاودار، فراوانی این گونه به طور طبیعی در مراتع منطقه، مقاومت آن در شرایط نامساعد اکولوژیکی و اقلیمی، دایمی بودن آن و استفاده فراوان از این گونه در صنایع غذایی و صنعتی بود. برای تعیین مقدار فرسایش خاک، از پارچه های مخصوص ژیوتکستایل و میخ های فرسایشی استفاده گردید و برای تعیین میزان رطوبت خاک از نمونه خاک های برداشته شده از عمق صفر تا 25 سانتی متری خاک در فواصل زمانی 20 روزه در فصول زراعی که سه سال طول کشید از طریق خشک کردن و توزین استفاده گردید. نتایج حاصل از اجرای این طرح نشان دهنده افزایش مقدار محصول جو چاودار در واحد سطح نسبت به مقدار محصول گندم به میزان 71/19 درصد بوده است، همچنین کاهش مقدار فرسایش خاک مزرعه تیمار نسبت به مزرعه شاهد (گندم) به میزان 30 درصد برآورد شد، متوسط افزایش ذخیره رطوبتی خاک سایت چاودار نسبت به سایت گندم در فصول زراعی و کم آبی، بیش از 50 درصد افزایش را نشان داد. علاوه بر این، هزینه نهاده های کشاورزی در سایت تیمارتقریبا به یک پنچم تقلیل یافت. طبق برآورد در هر هکتار 15000000 ریال کاهش هزینه را در مزرعه تیمار شاهد بودیم. علاوه بر نتایج تحقیقی و علمی این طرح، از نتایج ترویجی آن می توان به میزان مشارکت و استقبال بالای کشاورزان از این طرح، مشاهده عینی نتایج طرح توسط استفاده کنندگان، اجرای این طرح در سطح بزرگ و مزرعه کشاورزی ونهایتا راغب شدن زارعین به تغییر الگوی کشت از گندم به چاودار در منطقه مورد مطالعه اشاره کرد. کلید واژه ها:پین های فرسایشی، ذخیره رطوبتی خاک، ژیوتکستایل، جوچاودار، فرسایش خاک، گندم،