ارزیابی اثربخشی تسهیلات اعطایی به بخش کشاورزی در استان خراسان رضوی

با توجه به اینکه یکی از محدودکننده ترین نهاده های رشد و توسعه بخش کشاورزی در ایران، سرمایه می باشد. در این مطالعه به بررسی و ارزیابی اثربخشی تسهیلات اعطایی به بخش کشاورزی در استان خراسان رضوی پرداخته شد. برای این منظور ابتدا با استفاده از تکنیک دلفی معیارهای اثربخشی تسهیلات اعطایی به طرح-های استخر ذخیره آب، بهبود و افزایش تولیدات دامی، بهبود و افزایش تولیدات طیور و توسعه کشت گلخانه ای در قالب ابعاد: منطق برنامه، کیفیت اجرا، نتایج عملیاتی و اثربخشی استخراج شده و پس از آن وضعیت تسهیلات اعطایی به طرح های یاد شده در دوره 93-1390 بررسی شد. در نهایت، با استفاده از مدل معادلات ساختاری، میزان تاثیر عوامل موثر بر اثربخشی تسهیلات اعطایی به طرح های مورد بررسی، اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که منطق تسهیلات اعطایی به طرح های یاده شده از سطح بالایی برخوردار بوده و در میان شاخص های منطق برنامه اعطای تسهیلات، شاخص میزان انطباق تسهیلات با اسناد بالادستی از بیشترین منطق برخوردار می باشد. کیفیت اجرای تسهیلات اعطایی از سطح پایینی برخوردار بوده و در میان شاخص های کیفیت اجرای اعطای تسهیلات، شاخص های تناسب نوع و مبلغ ضمانت های بانکی با توانایی بهره‎بردار و تناسب نرخ سود بازپرداخت تسهیلات با نرخ بازده مورد انتظار به ترتیب از کمترین کیفیت اجرا برخوردار بوده است. نتایج عملیاتی تسهیلات اعطایی از سطح متوسطی برخوردار بوده و در میان شاخص های نتایج عملیاتی، شاخص های موفقیت اعطای تسهیلات طرح و میزان انطباق مشخصات طرح با نقشه های اجرایی، به ترتیب از کمترین نتایج عملیاتی برخوردار بوده است. اثربخشی تسهیلات اعطایی به طرح های استخر ذخیره آب، بهبود و افزایش تولیدات دامی، بهبود و افزایش تولیدات طیور و توسعه کشت گلخانه ای به ترتیب معادل 8/56%، 9/48%، 3/47% و 6/55% می‎باشد. به طور کلی، تسهیلات اعطایی به طرح های مورد بررسی به دلیل عواملی همچون: شرایط نامناسب اقتصادی حاکم بر دوره مورد بررسی، تغییر در قوانین و مقررات، سرمازدگی، خشکسالی و بویژه عدم همراهی و مساعدت سیستم بانکی، از اثربخشی مناسبی برخوردار نبوده است. از این رو، ایجاد تناسب بین بازدهی طرح ها و نرخ سود بازپرداخت تسهیلات، مساعدت بانک ها با بهره-برداران خسارت دیده و بویژه گسترش بیمه محصولات کشاورزی، به مسیولان این بخش پیشنهاد می شود.واژگان کلیدی: تسهیلات اعطایی به بخش کشاورزی، منطق برنامه، کیفیت اجرا، نتایج عملیاتی، اثربخشی.