ارزیابی هیبریدهای منوژرم چغندرقند با مقاومت دوگانه به بیماری های ریزومانیا و پوسیدگی ریزوکتونیایی در شرایط مزرعه

دو بیماری ریزومانیا و پوسیدگی ریزوکتونیایی ریشه چغندر قند از مهمترین بیماری های این محصول در ایران هستند که در صورت عدم وجود برنامه مدیریت کنترل خسارات فراوانی را متوجه چغندر قند می کنند. تهیه ارقام مقاوم، به ویژه ارقامی که مقاومت به هر دو بیماری را همزمان داشته باشند، مطمین ترین راه کنترل این بیماری هاست. در این تحقیق بذور 12 هیبرید چغندر قند که از تلاقی ژنوتیپ های مقاوم بدست آمده بودند به همراه 4 ژنوتیپ شاهد در اردیبهشت ماه 1394در شرایط میکروپلات کاشته شدند. پس از تهیه مایه تلقیح قارچ Rhizoctonia solani AG-2-2 این گیاهان در سن 8 هفته ای مایه زنی شدند و در مهر ماه سال 1394 پس از برداشت ریشه ها مورد ارزیابی قرار گرفتند. پس از تجزیه و تحلیل آماری 6 ژنوتیپ که دارای کمترین میزان آلودگی بودند، برای عملیات سال بعد انتخاب شدند تا برای بررسی مقاومت نسبت به ریزومانیا مورد آزمایش قرار گیرند. این ژنوتیپ ها عبارتند از F-20680 ، (7112*SB36)* S1-92298، (7112*SB36)*S1-92153 ، (7112*SB36)* S1-92311، (7112*SB36)* S1-92311 و (7112*SB36)* S1-92309. در آبان ماه سال 1394 ده نمونه خاک از مزارع مشکوک به آلودگی در حوزه کارخانه های قند بیستون و اسلام آباد غرب تهیه و بذر رقم حساس به بیماری در این خاک ها کاشته شده و در شرایط معمول گلخانه نگهداری شدند. پس از گذشت یک ماه گیاهچه های جوان برداشت و از نظر آلودگی به ویروس عامل ریزومانیا به روش های سرولوژیکی و مولکولی مورد بررسی قرار گرفتند. در نهایت، آلودگی میکروپلات های محل آزمایش به ریزومانیا مورد تایید قرار گرفت تا برای کشت سال بعد مورد استفاده قرار گیرد. در سال دوم آزمایش 6 ژنوتیپ هیبرید منتخب برای مقاومت به ریزومانیا مورد ارزیابی قرار گرفتند. پس از کاشت بذور این ژنوتیپ ها داخل خاک سترون در لیوان پلاستیکی و رسیدن آنها به مرحله 4 برگی این گلدان ها به داخل میکروپلات منتقل شدند. برداشت این میکروپلات ها در شهریور ماه انجام شد و ریشه ها از نظر آلودگی به ریزومانیا ارزیابی شدند. بر اساس تجزیه واریانس داده ها این ژنوتیپ ها از نظر آماری تفاوت نداشتند و همگی علایم نسبتا خفیفی از بیماری را نشان دادند. اما بر اساس آزمون مقایسه ای دانکن در سه گروه قرار گرفتند. در مجموع ژنوتیپ هیبرید (7112*SB36)* S1-92309 کمترین آلودگی را نسبت به هر دو بیماری نشان داد و برای ادامه آزمایش های اصلاحی پیشنهاد می شود. لغات کلیدی: اصلاح نباتات، مدیریت بیماری، کنترل