بررسی خصوصیات زراعی و مقایسه عملکرد دانه ژنوتیپ های نخود سفید در آزمایشات مقدماتی و پیشرفته در کشت بهاره مناطق سردسیر در شرایط دیم

به منظور دستیابی به ارقام پرمحصول نخود، مقاوم به شرایط نامساعد و تنش های محیطی ودارای صفات زراعی مطلوب، این پروژه با 4 آزمایش (مقدماتی1 با 25 لاین در دو ایستگاه مراغه و کردستان، مقدماتی2 با 36 لاین درایستگاه تحقیقاتی مراغه، پیشرفته1 با 18 لاین در ایستگاههای تحقیقاتی مراغه،کردستان و ارومیه و پیشرفته2 با 18 لاین دردو ایستگاه مراغه و کردستان)، در سال زراعی 96-1395 مورد بررسی قرارگرفت. نتایج آزمایش مقدماتی1 نشان داد، ژنوتیپ شماره21 (FLIP07-318C) با 988 کیلوگرم درهکتار و شاهد جم با 1069 کیلوگرم درهکتار، به ترتیب در ایستگاه مراغه و کردستان، بیشترین عملکرد دانه را داشتند. میانگین عملکرد ژنوتیپ ها در ایستگاه مراغه،692 و در ایستگاه کردستان، 429 کیلوگرم درهکتار بود. در مجموع دو ایستگاه، ژنوتیپ های شماره 2، 5، 7، 8، 9، 10، 12، 15، 16، 17، 20 و21 انتخاب شدند. درآزمایش مقدماتی 2 ایستگاه مراغه، ژنوتیپ های FLIP 09-148C ، FLIP 06-73C ، FLIP 09-88C وFLIP 09-98C ، با عملکرد دانه بیشتر از شاهد ثمین (با میانگین777 کیلوگرم درهکتار) انتخاب شدند. در آزمایش پیشرفته 1، تجزیه واریانس مرکب صفات نشان داد، بین ژنوتیپ های آزمایشی، از نظر تمام صفات مورد بررسی، اختلاف معنی دار وجود داشت. مقایسه میانگین عملکرد دانه ژنوتیپ ها نشان داد، ژنوتیپ های شماره 1 (TDS-Maragheh-90-30) و15(TDS-Maragheh-90-427) ، به ترتیب با میانگین عملکرد دانه 829 و827 کیلوگرم در هکتار، دارای عملکرد بیشتر و معنی دار در مقایسه با شاهد ثمین(با میانگین عملکرد637 کیلوگرم در هکتار) بودند. در این بررسی، کمترین عملکرد دانه نیز مربوط به ژنوتیپ شماره 6 با متوسط 505 کیلوگرم درهکتار بود. میانگین عملکرد ژنوتیپ ها در ایستگاههای مراغه،کردستان و ارومیه، به ترتیب 756، 747 و 489 کیلوگرم درهکتار بود. در مجموع سه ایستگاه، ژنوتیپ های شماره 1(TDS-Maragheh90-30) ، 3(TDS-Maragheh90-92) ، 4(TDS-Maragheh90-164) ، 8(TDS-Maragheh90-217) ،10(TDS-Maragheh90-281) ، 12(TDS-Maragheh90-333) ، 13(TDS-Maragheh90-358) ، 14(TDS-Maragheh90-400) ، 15(TDS-Maragheh90-427) و16 (TDS-Maragheh90-453) ، جهت بررسی های بیشتر انتخاب شدند. درآزمایش پیشرفته 2، نتایج تجزیه واریانس مرکب نشان داد، بین ژنوتیپ های آزمایشی، از نظر وزن صد دانه، ارتفاع بوته، تعداد روز تا گلدهی و رسیدگی، اختلاف آماری بسیار معنی دار1%) (α ≤ وجود داشت. مقایسه میانگین عملکرد دانه نشان داد، ژنوتیپ های شماره 10(FLIP 09-235C)، 18( شاهد جم)، 16(FLIP 88-85C) و1(FLIP 86-5C)، به ترتیب با میانگین عملکرد دانه 839 ، 788، 760 و723 کیلوگرم درهکتار، عملکرد بیشتری درمقایسه با شاهد ثمین(با میانگین عملکرد 705 کیلوگرم درهکتار) داشتند. در این بررسی کمترین عملکرد دانه نیز مربوط به ژنوتیپ شماره 13 با متوسط 520 کیلوگرم درهکتار بود. میانگین عملکرد ژنوتیپ ها در ایستگاه های مراغه وکردستان، به ترتیب 947 و370 کیلوگرم درهکتار بود. در مجموع دو ایستگاه، ژنوتیپ های FLIP 86-5C، FLIP 09-235C، FLIP 03-50C وFLIP 88-85C جهت بررسی های بیشتر انتخاب شدند.واژه های کلیدی : نخود، ژنوتیپ، عملکرد دانه، دیم