گزارش معرفی رقم جدید گندم نان بهاره آسمان، مناسب برای کاشت در دیمزارهای کم بازده گرمسیری

حدود250 هزار هکتار از اراضی زراعی استان بوشهر، مرکز و شرق استان خوزستان، شمال استان گلستان، جنوب استان ایلام و جنوب غربی استان کهگیلویه و بویراحمد دارای متوسط میزان بارندگی کم، حرارت بالا و حاصلخیزی ضعیف بوده و از توان تولیدی پایینی برخوردارند. محصول کم و نوسانات زیاد تولید گندم در این شرایط سخت و متغیر آب و هوایی سبب گردیده تا محققین همواره در جستجوی راهکارهای افزایش میزان و پایداری عملکرد دانه این محصول ارزشمند باشند. ارقام گندم مورد استفاده زارعین در این مناطق، در بسیاری از سال ها محصول کمی تولید نموده یا به دلیل ارتفاع کوتاه و یا دانه های چروکیده قابل برداشت نیستند. دستیابی به ژنوتیپ های سازگار با چنین شرایط محیطی، سبب کاهش نوسان تولید گندم و ثبات درآمد کشاورزان دیمکاری خواهد شد که در زمره اقشار آسیب پذیر جامعه هستند. لاین KABY/3/TEVEE2/URES// FUN/KAUZ IRBWG-2006-001G-0G-0G-0G-3G-0G در سال زراعی 85-1384 با تلاقی والدین سازگار در خزانه دورگ گیری ایستگاه گچساران ایجاد گردیده و پس از بررسی های شش ساله در نسل های در حال تفرق و تفکیک صفات و رسیدن به لاین خالص، در قالب آزمایشات مقدماتی، پیشرفته و الیت به مدت چهار سال ارزیابی گردید. میانگین عملکرد دانه لاین جدید (رقم آسمان) در ایستگاه های گچساران، بهبهان و اراضی استان های گلستان (گنبد)، بوشهر (دیلم) و خوزستان (هفتکل) 2894 کیلوگرم در هکتار بوده که 7/2 درصد نسبت به رقم شاهد کریم (2817 کیلوگرم در هکتار) برتری نشان داد. میانگین عملکرد دو ساله لاین مورد نظر در مناطق گچساران، گنبد، بهبهان، هفتکل و دیلم، (2737 کیلوگرم در هکتار)، با 1/21 درصد افزایش نسبت به رقم چمران (که در حال حاضر دراین مناطق کشت می شود)، در سطح احتمال یک درصد برتری معنی دار نشان داد. در مناطق پرتنش بوشهر، بهبهان و هفتکل به عنوان مناطق هدف، میانگین عملکرد دانه رقم آسمان نسبت به ارقام شاهد چمران و کریم بترتیب 7/34 و 9/9 درصد افزایش نشان داد. بطور متوسط، ظهور سنبله رقم جدید سه روز قبل از رقم کریم (زودرس ترین رقم گندم بهاره دیم در کشور) بوده و یک روز زودتر از این رقم وارد مرحله رسیدگی فیزیولوژیکی شد. میانگین ارتفاع بوته این رقم 100 سانتی متر بوده و 23 سانتی متر بلندتر از رقم کریم بود. میانگین وزن هزاردانه رقم مورد نظر (9/37 گرم) 2/2 گرم از رقم کریم بیشتر بود و در مقایسه با رقم چمران 4/8 گرم افزایش داشت. زودرسی، ارتفاع بوته و وزن هزار دانه مناسب، بویژه در شرایط بروز تنش شدید خشکی، که ارقام رایج به دلیل ارتفاع کم گیاه یا چروکیدگی شدید دانه قابل برداشت نیستند و همچنین برتری کیفی دانه از خصوصیات برجسته رقم آسمان می باشند که معرفی آن برای کشت در دیمزارهای گرمسیری کم بازده را موجه می سازد. واژه های کلیدی: آزمایشات چندمنطقه ای، بهنژادی، پایداری عملکرد، خشکی، صفات زراعی، کیفیت نانوایی، گرما.