تعیین نژادهای قارچ Puccinia graminis f. sp. tritici، عامل بیماری زنگ سیاه گندم در ایران

این پروژه به منظور شناسایی نژادهای Puccinia graminis f. sp. tritici، عامل بیماری زنگ ساقه (سیاه) گندم و تعیین پرآزاری جمعیت های قارچ بر روی ژن های مقاومت به بیماری با جمع آوری و بررسی نمونه های آلوده مناطق مختلف کشور مربوط به سال های زراعی 95-1393 در شرایط گلخانه ای اجرا گردید. واکنش ارقام و لاین های افتراقی بر اساس روش مک اینتاش و همکاران در مقیاس صفر تا 4 یادداشت برداری شدند. تعداد 123 جدایه به کمک 20 لاین افتراقی زنگ ساقه بر اساس سیستم تعیین نژاد آمریکای شمالی نامگذاری شده و جهت تایید و همچنین تعیین واکنش سایر ژن های مقاومت از 45 لاین افتراقی تکمیلی استفاده شد. در مجموع 14 نژاد شناسایی شدند که می تواند بیانگر وجود تنوع ژنتیکی بالا در جمعیت این بیمارگر در کشور ساقه باشد. بر اساس نتایج حاصل از این تحقیق نژاد TTTTF و پس از آن TKTTF دو نژاد غالب و از پرآزارترین نژادهای موجود در کشور می باشند که تقریبا در تمامی استان ها به عنوان نژادهای غالب تعیین شدند. نژاد TTKTK از واریانت های نژاد Ug99 که قبلا از کشور گزارش نشده بود، پرآزارترین نژاد شناخته شده در این پژوهش می باشد. نتایج نشان داد که اغلب ژن های مقاومت به زنگ ساقه شامل ژن های Sr5، Sr6، Sr7a، Sr7b، Sr8a، Sr8b، Sr9a، Sr9b، Sr9d، Sr9e، Sr9g، Sr10، Sr12، Sr13، Sr14، Sr15، Sr16، Sr17، Sr18، Sr19، Sr20، Sr21، Sr23، Sr28، Sr29، Sr30، Sr34، Sr35، Sr36، Sr37، Sr38، SrTmp و SrMcN نسبت به نژادهای مورد مطالعه در مرحله گیاهچه ای موثر نمی باشند. برعکس برخی از ژن های مقاومت شامل Sr11، Sr22، Sr24، Sr25، Sr26، Sr27، Sr31، Sr32، Sr33، Sr39 و Sr40 در برابر اغلب نژادهای مورد مطالعه مقاومت بسیار مناسبی را نشان دادند. این ژن ها به عنوان ژن های موثر در کشور جهت استفاده در برنامه های اصلاح برای مقاومت به زنگ ساقه معرفی می گردند.واژه های کلیدی: زنگ ساقه، تنوع ژنتیکی، پاتوتایپینگ، ویرولانس، پرآزاری، فاکتورهای بیماری زایی، ارقام افتراقی، نژاد Ug99، ژن های مقاومت