دستورالعمل تولید برنج سالم در شرایط کشاورزی پایدار

امروزه تامین غذای سالم، کافی و باکیفیت برای جمعیت در حال افزایش جهان در شرایطی که منابع در دسترس برای تولیدات کشاورزی روند کاهشی دارد به عنوان چالشی مهم در مقابل بشریت قرار دارد. تولید پایدار محصولات کشاورزی و تامین امنیت غذایی با حداقل تاثیرات مضر زیست‎محیطی و آسیب به اکوسیستم‎ها و تنوع زیستی، دغدغه‎ی جدی جامعه جهانی محسوب می‎شود. این دغدغه در حوزه محصولات استراتژیک نظیر گندم و برنج نمود بارزتری دارد.برنج از قدیمی‎ترین گیاهان زراعی بوده و پس از گندم بیشترین سطح زیر کشت اراضی کشاورزی جهان را به خود اختصاص داده است. این محصول غذای اصلی میلیون‎ها نفر در جهان بوده و نقش بارزی در تغذیه، درآمد و اشتغال زایی مردم جهان، از جمله کشور ایران، دارد. برنج ماده غذایی اصلی بیش از نیمی از جمعیت دنیاست و 35 تا 80 درصد از کالری مورد نیاز روزانه 3/3 میلیارد نفر در آسیا از آن تامین می‎شود. با عنایت به روند روبه رشد تقاضا و مصرف برنج، تامین غذای نه میلیارد نفر جمعیت در سال 2050 یکی از دغدغه های اصلی جهان در آینده خواهد بود. این در حالی است که تاثیرات مخرب روند تغییرات اقلیمی، به خصوص گرم شدن جهانی، به عنوان مهم‎ترین عامل کاهش‎ ظرفیت تولید برنج در دنیا و تهدید کننده توان تامین غذا می باشد. تولید برنج در دنیا از سال 2000 میلادی با چالش های جدی مواجه شده، به طوری که جامعه جهانی را نگران بروز بحران در تامین غذا نموده است. تقریبا 95 درصد برنج تولیدی در همان کشورهای تولیدکننده مصرف می شود و فقط پنج درصد از کل تولید برنج دنیا وارد عرصه تجارت جهانی می‎شود. با این درصد اندک برنج در چرخه صادرات، بروز کوچک‎ترین مشکلی مسیر تولید برنج بخصوص در کشورهای اصلی تولیدکننده، نظیر چین و هند، تولید و صادرات این محصول استراتژیک را با خطر و ریسک‎پذیری بالایی مواجه می سازد و عواقب ناشی از آن می‎تواند در کشورهای مصرف کننده بحران جدی تری ایجاد نماید. افزایش تقاضای ناشی از افزایش جمعیت در چین و هند، که پرجمعیت ترین کشورهای جهان هستند، می تواند کل برنج های چرخه صادرات را مصرف نماید. حفاظت و بهره برداری بهینه از منابع آب و خاک و سایر منابع طبیعی، از عوامل توسعه پایدار هستند. ضرورت حفاظت و استفاده مناسب از این عوامل در تولید محصولات استراتژیک نظیر برنج در کشوری مانند ایران که با چالش‎های جدی و فزاینده‎ای در حفظ کمیت و کیفیت منابع آب و خاک و نیاز روزافزون به این منابع روبرو است، دوچندان می‎باشد. علاوه بر موارد فوق، توجه ویژه به جنبه های زیست محیطی در تولید برنج نیز باید مدنظر قرار گیرد. مدیریت مصرف نهاده‎ها در اراضی شالیزاری، حفظ کیفیت منابع آب و خاک و جلوگیری از تخریب محیط زیست در کنار پایداری تولید و تامین نیاز داخلی برنج، از اهداف اصلی موسسه تحقیقات برنج کشور می باشد. پایداری تولید و تامین نیاز داخلی برنج یکی از اهداف مهم و تاثیرگذار در تداوم برنامه خوداتکایی و اقتصاد مقاومتی برنج است. لذا، توجه جدی به تدوین و اجرای برنامه ها، طرح ها و پروژه های تحقیقاتی متناسب با چالش‎ها و تهدیدات بین‎المللی و ملی پیش روی شالیزار، به ویژه موضوع گرم شدن کره زمین و تاثیر تغییرات جهانی آب و هوا و مقابله با تنش‎های زنده و غیرزنده ی محیطی، نظیر خشکی و شوری، از ضروریات اجتناب‎ناپذیر و حایز اهمیت برنامه است.عملیاتی نمودن یافته‎های تحقیقاتی در عرصه تولید و انتقال نتایج و دستاوردهای تحقیقاتی به مزرعه کشاورزان از راهکارهای اصلی پر کردن خلا موجود در تولید و افزایش تولید برنج است.دست نامه موجود در همین راستا و برای ترویج یافته‎های محققین در مزارع کشاورزان تدوین شده است.