پایش مواد مغذی رسوبات در محدوده استقرار قفس های پرورش ماهی (قبل از ماهی دار کردن) واقع در حوزه جنوبی دریای خزر(سواحل مازندران-کلارآباد)

در این مطالعه میزان و اشکال مختلف مواد مغذی در رسوبات طی فصول مختلف در مکان احتمالی استقرار قفس های پرورش ماهی (قبل از ماهی دار کردن) واقع در حوزه جنوبی دریای خزر(سواحل مازندران-کلارآباد) بررسی و اندازه گیری است. نمونه برداری رسوبات سطحی از پاییز 1390 تا زمستان 1391 در سه ایستگاه (شامل ایستگاه اول در محل استقرار قفس، ایستگاه دوم در قسمت غربی به فاصله 500 متر از قفس و ایستگاه سوم در قسمت شرقی به فاصله 50 متر از قفس) صورت پذیرفت. مواد مغذی نمونه ها پس از آماده سازی (استخراج و عمل هضم) بوسیله دستگاه اسپکتروسکوپی اندازه گیری گردیدند. نتایج این تحقیق نشان داد که میانگین سالانه فرم های مختلف فسفر از قبیل فسفر جذب سطحی (Loosely-P)، فسفر متصل به آهن (Fe-P)، فسفر متصل به آلومینیم (Al-P)، فسفر قابل دسترس (Bioavaiable-P)، فسفر متصل به کلسیم (Ca-P)، فسفر معدنی(TIP)، فسفر باقیمانده (Residue-P) و فسفر کل (TP) به ترتیب برابر 33/0±06/5، 52/2±11/55، 74/3±38/42، 68/5±52/102، 12/7±91/172، 12/9±91/275، 52/28±30/333 و 52±608 میکروگرم برگرم وزن خشک بوده است. نتایج بدست آمده بیانگر کمتر بودن فرمهای معدنی فسفر در فصول مختلف بود می باشد، بطوریکه میانگین سالانه سهم فسفر باقیمانده (فرمهای آلی و غیرقابل تجزیه) بیش از 50 درصد بوده است. در بین فرمهای معدنی فسفر در رسوبات، درصد فسفر متصل به کلسیم بیش از 60 درصد و سهم فسفر قابل دسترس کمتر از 40 درصد می باشد. از میان سه فرم فسفر قابل دسترس، به ترتیب فسفر متصل به آهن و فسفر جذب سطحی بیشترین (55) وکمترین درصد (5) را دارا بوده اند بطوریکه میزان اشکال مختلف فسفر در رسوبات به ترتیب > Ca-P> Fe-P> Al-P> Loosely-P Res.-P ثبت گردید. میانگین سالانه فرم های مختلف ازت از قبیل ازت آمونیمی (NH4/N)، ازت نیتریتی (NO2/N)، ازت نیتراتی (NO3/N)، ازت معدنی (TIN)، ازت آلی (TON) و ازت کل (TN) به ترتیب برابر 50/0±23/4، 01/0±06/0، 12/0±74/0، 53/0±02/5، 63/0±48/2 و 51/0±53/7 میکروگرم برگرم وزن خشک بوده است. سهم سالانه فرم ازت معدنی تقریبا دو برابر فرم آلی بوده و در بین فرمهای معدنی ازت در رسوبات درصد آمونیم (82) تقریبا بیش از چهار برابر نیترات (16) ثبت گردید.نتیجه اینکه، با توجه به شرایط دمایی، پتانسیل اکسیداسیون احیا (200<) و pH (28/8-06/8)، میزان جذب و رهاسازی فسفر قابل دسترس به خوبی صورت می گیرد. همچنین با توجه به بی هوازی بودن رسوبات این منطقه فرم آمونیم دارای بیشترین درصد بوده است. با در نظر گرفتن میزان فرمهای مختلف فسفر و ازت در رسوبات نسبت به آب عمقی می توان دریافت که انتقال فسفر و ازت معدنی از رسوب به ستون آب بیشتر صورت می گیرد. بنابراین انتظار می رود با شروع فعالیت های پرورش ماهی در قفس، میزان فسفر و ازت در آب و رسوبات فزونی یابد. متعاقب این امر احتمال وقوع شکوفایی جلبکی بدلیل بالا بودن فسفر و ازت رهاسازی شده به ستون آب از طریق قفس های پرورش ماهی افزایش خواهد یافت.کلمات کلیدی: مواد مغذی، فسفر، ازت، رسوبات، قفس دریایی، کلارآباد، دریای خزر، ایران