بررسی روابط بین خصوصیات فیزیکو شیمیایی مارن ها با اشکال مختلف فرسایش در استان گیلان

نهشته های مارنی به دلیل ماهیت ساختمانی، نظیر وجود ذرات تخریبی ( سیلت بالا و رس کم ) و مواد شیمیایی (کربنات کلسیم ، ژیپس ، انیدریت سایر نهشته ها) از فرسایش پذیری بالایی برخوردارند. در حوضه هایی که دارای واحدهای مارنی هستند، قسمت عمده ای از رسوبات از این واحدها تولید می شود، از این رومارن ها نقش مهمی در کاهش عمر مفید سدها دارند.با توجه به گسترش قابل ملاحظه واحد های مارنی در حوزه های استان گیلان و استعداد وقوع انواع نا هنجاریهای طبیعی از جمله فرسایش خاک و پتانسیل بالای وقوع انواع رخساره های فرسایشی اعم از سطحی، شیاری،آبراهه ای، خندقی، تونلی و رسوبزایی بالا، شناخت مارن ها از دیدگاه کانی شناسی ، فیزیکی و شیمیایی بسیارضروری است. با شناخت شاخص های موثر بر فرسایش پذیری مارن ها و طبقه بندی آنها می توان در الویت بندی واحد ها برای اصلاح و بهبود این اراضی به منظور کاهش فرسایش و تولید رسوب اقدام نمود.جهت نیل به این هدف بعد از بررسی نقشه های زمین شناسی و مطالعات صحرایی، منطقه ای در جنوب استان گیلان با واحد سازند های مارنی یکسان که بر روی واحد های همگن قرار دارند انتخاب شد،از اشکال مختلف فرسایش واحدهای مارنی نمونه برداری خاک انجام شد. از اشکال مختلف ، هر کدام 12 نمونه سطحی (30-0 سانتیمتری) و از خندق ها و هزاردره ها علاوه بر نمونه های سطحی، از هر کدام 12 نمونه عمقی (50-30 سانتیمتری) واز مواد مادری منطقه نیز نمونه برداری به عمل آمد. در مجموع 72 نمونه تهیه و محل نمونه برداری ها با سیستم موقعیت یاب جهانی (GPS) تعیین شد. ویژگی های فیزیکی ( درصد ذرات ماسه، سیلت ، رس و نفوذ پذیری ) ، شیمیایی( ظرفیت تبادل کاتیونی، درصد جذب سدیم، هدایت الکتریکی، مقادیر یون های سدیم، پتاسیم، کلسیم، منیزیوم ، کلر، آهک،گچ و کربن آلی) تعیین و کانی های رس نمونه ها شناسایی شد.جهت مقایسه میانگین پارامترهای فیزیکی و شیمیایی در اشکال مختلف فرسایش، از آزمون دانکن (05/0> P) و برای مقایسه خاک سطحی و تحتانی در خندق ها و مناطق هزاردره، از آزمون t استفاده شد.نتایج آزمون آماری نشان می دهد که مقادیر هدایت الکتریکی، سدیم تبادلی و محلول، نسبت جذب سدیم و درصد سدیم تبادلی دارای تفاوت معنی دار بین همه اشکال فرسایش می باشند. نتایج آزمایشات اشعه ایکس ، نشان دهنده حضور کانیهای 2:1 اسمکتایتی در خندق ها و هزاردره هاست و در فرسایش های شیاری و ورقه ای، کانی های اسمکتایتی مشاهده نشد. با بررسی های آماری و استفاده از نمودار شرارد، می توان اظهار کرد که سدیم مهم ترین فاکتور موثر در تنوع و شدت فرسایش در این منطقه است.واژه های کلیدی:مارن، فرسایش شیاری، فرسایش خندقی، فرسایش هزاردره ای، خصوصیات فیزیکیو شمیایی مارن، مینرالوژی و استان گیلان